بیماری های مربوط به لثه در کودکان 

کودکان چون در حال از دست دادن دندان های شیری هستند و ممکن است مدام دندان آن ها بیفتد در خطر بیشتری از لحاظ ابتلا به بیماری های مربوط به لثه قرار دارند. دو ساعت پس از مسواک زدن با تجمع موادآلی موجود در بزاق و مواد غذایی، پلاک دندانی شروع به تشکیل شدن می کند.

به تدریج باکتری ها به مجموعه اضافه شده و پس از ۲۴ ساعت لایه ای چسبنده روی دندان وجود دارد که تنها با روش های مکانیکی (مسواک زدن) از سطح دندان پاک می شود.عدم دقت و تکرر در برداشت پلاک دندانی بافت لثه را به طور مزمن با انواع باکتری ها همجوار کرده و سرانجام به التهاب لثه یا ژنژویت منجر می شود.

ژنژویت شدید در کودکان نادر است ولی تعدادی از بچه ها دچار انواعی از ژنژویت خفیف و برگشت پذیر می شوند که دلیل اصلی همه آنها بهداشت ضعیف دهان و دندان است:

۱- ژنژویت منحصراً مرتبط با بهداشت در صورتی که خفیف باشد برگشت پذیر بوده و با یک برساژ خوب و آموزش صحیح مسواک و نخ قابل درمان است.

۲- ژنژویت آلرژیک در بعضی کودکان طی فصول خاصی افزایش یافته و اگر دوره های حساسیت فصلی طولانی تر باشد اثرات لثه ای بیشتری دارد.

۳- ژنژویت رویشی که در کودکان خردسال حین رویش دندان های شیری موقتاً بروز می کند و بعد از رویش دندان ها فروکش می نماید می تواند دردناک باشد. شیوعش در سن ۶ تا ۷ سال است و درمانی جز بهبود بهداشت ندارد مگر شست وشو با محلول PeroxyL که کمی حالت تسکین دهنده دارد. در صورت تورم و درگیری لنفاوی آنتی بیوتیک تجویز می شود.

۴- در ژنژویت غیراختصاصی مزمن که بین ۱۰ تا ۲۰ سالگی اتفاق می افتد ضعف بهداشت عامل اصلی است اما رژیم غذایی نامناسب به ویژه کمبود ویتامین و ترمیم های نامناسب دندان و نیز به هم ریختگی دندان ها این حالت را تشدید می کند. نکته جالب این است که در افراد گروه خونی AB بیشتر و در گروه خونی O کمتر ایجاد می شود.

۵- تنفس دهانی باعث ژنژویت مزمن به ویژه در قدام فک بالا می شود. ۶- ژنژویت اسکوربوتیک در کودکان نادر است و به دلیل کمبود ویتامین C و ضعف بهداشت ایجاد می شود و درمانش مصرف مکمل همراه با آموزش صحیح بهداشت است.

●بیماری های پریودنتال

بیماری های پریودنتال در کودکان به شرایطی اطلاق می شود که تخریب و تحلیل استخوان حمایت کننده دندان ها وجود داشته باشد که سه نوع موضعی، منتشر و نوع قبل از بلوغ دارد. نوع موضعی تحلیل شدید استخوانی به طور قرینه و دو طرفه در قوس دندانی شیری است که التهاب بافت لثه و جرم و پلاک به همراه ندارد. عوامل ایجاد کننده آن ناهنجاری های خونی- ارثی به همراه عوامل باکتریایی است.

در نوع منتشر که بیشتر در سنین بلوغ و به طور پیشرونده ایجاد می شود علائمی از قبیل التهاب لثه و جرم و پلاک مشهود است. درمان این دو حالت، جراحی به همراه استفاده از تتراسایکلین و گاهی مترونیدازول است. تحلیل استخوان موضعی عمدتاً دلیل وجود یک بیماری سیستمیک از قبیل نقایص خونی،

لوسمی، دیابت و بیماری های ارثی، سندرمیک است. تحلیل خود بافت لثه به دلیل التهاب مزمن ناشی از بهداشت ضعیف وجود محرک ها و حرکات ارتودنسی و عادات دهانی ایجاد می شود.گاهی نیز تحلیل لثه به دلایل روانی با خودآزاری ایجاد شده که کودک خود به بافت های لثه صدمه زده و آن را می کند.

دسته سوم نوع قبل از بلوغ است که شیوعش در ۴ سالگی حین یا پس از رویش شیری ها اتفاق می افتد که گاهی به دلیل شدت تحلیل استخوان دندان زود می افتد.درمان تشخیص زودرس و کورتاژ و برساژ و تامین و آموزش بهداشت است. گاهی تجویز آنتی بیوتیک وسیع الطیف ضروری است.

ژنژویت بلوغ

محدود به ناحیه قدام فک بوده و اغلب تنها یک قوس را گرفتار می کند و با وجود محرک های موضعی بیشتر شده و با افزایش سن فروکش می کند. درمان رعایت بهداشت ترمیم دندان های پوسیده به همراه رژیم غذایی مناسب به خصوص ویتامین C است.در نوع شدید که به درمان های موضعی و سیستمیک پاسخ نمی دهد مجبور به جراحی لثه (ژنژیوپلاستی) هستیم.

●بیماری های حاد لثه

۱- عفونت هرپسی

یا همان تبخال که به صورت عفونت اولیه در کودکان زیر شش سال که تاکنون تماسی با این ویروس نداشته اند ایجاد می شود و در بعضی به شکل یک یا دو زخم ساده روی مخاط دهان است و در برخی به صورت درگیری کل لثه با علامت رنگ قرمز آ تشین است که با تحریک پذیری، بی قراری، سردرد و درد حین خوردن غذاهای ترش خود را نشان می دهد (ژنژیواستوماتیت هرپسی).

گاهی نیز تاول هایی روی لثه دیده می شود که در عرض چند روز پاره شده و زخم های دردناکی به قطر ۱ تا ۳ میلی متر ایجاد می کند. درمان شامل داروهای ضدویروسی (اسیکلوویر) و بی حس کننده های موضعی مثل پماد لیدوکائین و شربت دیفن هیدرامین و نیز مکمل های ویتامینی است که در یک دوره ۱۰ تا ۱۴روزه تجویز می شود جداسازی بیمار از سایر افراد خانواده توصیه می شود.

۲- زخم های آفتی عودکننده

زخم دردناکی است که در کودکان سنین مدرسه و بالغین در مخاط مربوط دهان ایجاد می شود و به صورت ضایعات سفید با حاشیه قرمزرنگ و ملتهب هستند. برای ۴ تا ۱۲ روز مانده و سپس بهبود می یابند.تا حدودی منشاء ژنتیکی دارد و با محرکاتی چون گازگرفتگی گونه،

کمبود ویتامین B۱۲، اسید فولیک و آهن و به خصوص استرس ها عود می کنند. درمان دهانشویه حاوی تتراسیکلین، کلرهگزیدین و تریامینولون است که اثر تسکینی دارد و باید قبل از هر وعده غذا مصرف شود. داروی جدید نیز پماد آفتازول است که باعث تسریع التیام و تخفیف درد می شود.

۳- ضایعات قارچی حاد

اکثراً پس از آ نتی بیوتیک تراپی روی می دهد و به شکل برفک سفیدرنگ و خزه ای در مخاط دهان دیده می شود. نوع نئوناتال برفک به دلیل عبور نوزاد از کانال زایمان در دو هفته اول زندگی دیده می شود و شیوع بالا دارد. درمانش نیستاتین چهار بار در روز است و در کودکان بزرگتر قرص مکیدنی کلوتریمازول یا پاستیل نیستاتین به کار می رود.

۴- عفونت باکتریایی حاد

یا ژنژویت استرپتوکوکی حاد با علامت لثه های قرمز و متورم و گاهی آبسه خود را نشان می دهد و درمانش بهبود بهداشت به اضافه آنتی بیوتیک تراپی و مصرف دهانشویه کلرهگزیدین است.

۵-:ANUG ژنژویت در کودکان ۶ تا ۱۲ساله که دچار ضعف ایمنی یا ایدز یا مصرف کننده داروهای سرکوبگر ایمنی هستند، است. لثه ملتهب، دردناک و خون چکان است و بی اشتهایی و تب بالا حال عمومی بد و بوی بد دهان را به همراه دارد. درمان کورتاژ زیرلثه همراه آنتی بیوتیک تراپی و مصرف دهانشویه کلرهگزیدین است.

دهانشویه کلرهگزیدین

عامل کنترل پلاک است که فعالیت ضدمیکروبی وسیع دارد و پوسیدگی سطوح صاف دندان ها را تا حدی کنترل می کند. آثار جانبی آن سوزش و خشکی دهان و ندرتاً آلرژی است. ژنژویت خونریزی لثه و تجمع پلاک دندانی را کاهش ولی جرم و رنگدانه های خارجی دندانی را افزایش می دهد. رنگدانه ها که با پالیش برداشته می شوند بر چند نوع اند:

رنگدانه سبز روی دندان جوانان نتیجه عملکرد بعضی باکتری ها است و اکثراً در تنفس دهانی عود می کند. رنگدانه نارنجی شیوع کمتری دارد و راحت تر برداشته می شود و به علت بهداشت ضعیف دهان به وجود می آید.رنگدانه سیاه شیوع خیلی کمی دارد و به صورت خط ممتد از شکل لثه تبعیت می کند،

برداشتن اش بسیار مشکل است ولی دندان افرادی که این نوع رنگدانه را دارند به پوسیدگی مقاوم تر است جرم دندان نیز در کودکان قبل از دبستان نادر است و در سنین مدرسه شیوع کمی دارد. ولی در افراد عقب افتاده ذهنی به خاطر رژیم غذایی نرم، راکد بودن بزاق، بهداشت نامطلوب و عملکرد غیرطبیعی عضلات دهان شیوع جرم بیشتر است.

●فیبروماتوز لثه

فیبروماتوز لثه که افزایش حجم پیشرونده و خوش خیم لثه است دلیل ارثی یا فارماکولوژیکی دارد.در نوع ارثی هنگام تولد لثه طبیعی است اما با رویش دندان های شیری حجیم شده و تا دوره دندان های دائمی ادامه پیدا می کند تا اینکه بافت فیبروزه باعث جابه جایی دندان شده و گاه روی دندان ها را نیز می پوشاند

ولی فقط وقتی دردناک است که با جویدن تداخل کند. نوع فارماکولوژیکی به علت مصرف فنی توئین که داروی ضدتشنج است روی می دهد و با بهداشت ضعیف رابطه مستقیم دارد.۲ تا ۳ هفته پس از شروع مصرف دارو آغاز شده و در ۱۸ تا ۲۴ ماه بعد به اوج خود می رسد. لثه صورتی رنگ و سفت اما بسیار حجیم است و اشکالاتی در زیبایی و تکلم ایجاد می کند.

همچنین باعث تاخیر در رویش دندان شده و صدمات بافتی به وجود می آورد در نوع خفیف که یک سوم تاج دندان را می پوشاند درمان تنها رعایت بهداشت دهان است.در نوع متوسط که بین یک سوم تا دو سوم تاج را می پوشاند علاوه بر رعایت بهداشت، مصرف دهانشویه کلرهگزیدین و استانوس فلوراید موضعی توصیه می شود ارزیابی دوره ای شرایط لثه و تعیین میزان فنی توئین صورت می گیرد.

در صورت امکان دارو با مشاوره پزشک تعویض شده و در صورت عدم درمان جراحی انجام می شود. در نوع شدید بیش از دو سوم تاج دندان پوسیده شده و در صورت عدم پاسخ به درمان های قبلی جراحی انجام می گیرد. پس از عمل رعایت بهداشت ضروری است.

گاه با وجود این مراقبت ها عود اجتناب ناپذیر است که در این مورد استفاده از پلاک های فشاری پس از جراحی پیشنهاد می شود. شست وشوی دهان با محلول اسیدفولیک هم در این مورد موثر است.