پارس ناز پورتال

ریزش مو و درمان

مجموعه : نکات سلامت مو
ریزش مو و درمان
 

در انسان پیاز یا فولیکول مو به دو دسته تقسیم میشود :
موی کرکی : در سراسر پوست بدن بجز کف دست و پا این نوع مو دیده میشود .
موی انتهایی یا ترمینال : در قسمت سر دیده میشود ( بعد از بلوغ جنسی این نوع مو در قسمتهای تناسلی و زیر بغل و همچنین صورت مردان دیده میشود ) این نوع مو زبر و خشن میباشد .
رشد مو دارای دورهایی یا سیکلهایی است که شامل : دوره رشد ، دوره انتقالی و دوره استراحت میباشد .طول مدت دوره رشد مو در سر حدود سه سال ، دوره انتقالی ۲ تا ۴ هفته و دوره استراحت حدود ۳ تا ۴ ماه میباشد .بر روی سر انسان حدود صد هزار پیاز مو وجود دارد و با احتساب اینکه هر مو حدود هزار روز رشد دارد ; پس ریختن روزانه صد مو در سر طبیعی میباشد و بیشتر از آن نیاز به پیگیری دارد .

علل ریزش مو :
ریزش مو دارای علتهای فراوانی است که از آن جمله میتوان به موارد ارثی ، هورمونى ، تغذیه اى ،اعصاب و روان ، مصرف دارو ، بیماریهاى داخلى و پوستی ، اعمال جراحی و حاملگی اشاره کرد.طاسی سر نوعی ریزش مو در قسمت جلو و پیشانی سر میباشد که ادامه یافته و تا وسط سر پیش میرود . البته گاهی در مواردی این ریزش از وسط سر شروع میگردد .


طاسی در بیشتر موارد در مردان دیده میشود و علت ارثی – هورمونی دارد ، این نوع ریزش مو قابل پیشگیری و درمان است و افراد درگیر بایستی با حوصله طول مدت طولانی درمان را تحمل کنند . داروها و توصیه های درمانی گوناگونی وجود دارد که بسته به افراد مختلف این درمان متفاوت میباشد .

سوء تغذیه چه بصورت عدم دسترسی به مواد غذائی و چه بصورت رژیم غذائی جهت کاهش وزن و غیره یکی از علتهای ریزش مو میباشد ; کمبود تغذیه ای پروتئین , اسیدهای چرب ضروری ( بدن قادر به تولید آنها نیست و باید از طریق غذا به بدن برسد ) و کمبود ویتامینها و املاح از علل مهم ریزش مو که قابل پیشگیری و درمان میباشند.

شــایعــــــــــــترین علت ریزش مو در خانمـــــــــــــها از سنین نوجوانی تا سنین میانسالی کمبود آهن بدن میباشد ، که با مصرف غذاهای حاوی آهن و یا قرص آهن این مشکل بر طرف میگردد.

وجود استرس ، فشار روحی ، ناراحتی و افسردگی میتوانند از علل ریزش مو در افراد باشند. مثلا” استرس از امتحان و یا افسردگی در جوانان که امروزه بطور فراوان دیده میشود.
با کنترل این هیجانات ( که البته اگر بوسیله خود شخص صورت گیرد نتیجه مطلوبتری دارد؛ چون مصرف داروهای اعصاب نیز باعث ریزش مو در بعضی افراد میگردد .) در مدت زمان کوتاهی این ریزش مو برطرف میگردد .


از علل دیگر ریزش مو میتوان مصرف داروها را نام برد، همه داروها باعث ریزش مو نمیشوند و یک داروی خاص نیز در تمام افراد باعث ریزش مو نمیشود ( بعضی افراد به داروهای خاصی حساسیت بیشتری نشان میدهند که مربوط به سیستم داخلی بدن در غیر فعال کردن و هضم دارو دارد.
البته داروهایی هستند که در بیشتر افراد باعث ریزش مو میشوند از این گروه داروها میتوان داروهایی که بعنوان شیمی درمانی استفاده میشوند را نام برد.
مصرف داروهای اعصاب و قرص های پیشگیری از حاملگی و داروهای قلبی در افراد زیادی باعث این عارضه میشوند .

بعضی از بیماریهایی داخلی و پوست میتوانند ریزش مو ایجاد کنند؛ مثلا” وجود تب بالا باعث ریزش مو در افراد در آینده ( حدودا” بعد از ۳ ماه ) میشود .
افرادی که دارای بیماری موضعی پوستی در قسمت سر باشند و یا درگیری پوستی وسیع دارند میتوانند ریزش مو داشته باشند از جمله این بیماریها میتوان درگیری گسترده داءصدف ،لوپوس ، بیماریهای تاولی و غیره را نام برد .

اعمال جراحی و حاملگی نیز میتوانند باعث ریزش مو شوند . فاصله مدت این بیماریها و شروع ریزش مو معمولا” ۳ ماه میباشد ؛ مثلا” در خانمها حدود ۳ ماه بعد از زایمان ریزش مو شروع میشود که علتهای زیادی برای آن وجود دارد از جمله : کم خونی ، وجود استرس زایمان ، بالا بودن هورمونهای جنسی در طول حاملگی و غیره .
در این افراد با بیماری خاص و ریزش مو با برطرف شدن و درمان بیماری زمینه ای ریزش مو نیز بر طرف میگردد .

در واقع ریزش مو تنها یکى از عوارض جانبى ترشح هورمون هاى مردانه در کسانى است که از بدشانسى شان ژن خاصى را در سلولهاى بدنشان دارند. حدود ۱۰۰ هزار تار مو جمجمه انسان را مى پوشاند.چیزى حدود ۱۰۰ تار مو در روز مى ریزد و ۱۰۰ تار موى جدید جاى آن را مى گیرد.به این ترتیب تعداد تارهاى مو در کل ثابت مى ماند؛ اما هورمون تستوسترون مى تواند این سیکل طبیعى را به هم بزند.
 
تستوسترون همان هورمونى است که باعث رویش مو در صورت و بدن مى شود. مردانى که ژن خاصى دارند همین هورمون مى تواند در مورد سر دقیقا بعکس عمل کند، یعنى باعث ریزش موى سر شود، در حالى که به طور همزمان موهاى بیشترى در قسمتهاى دیگر بدن مثل گوش ، بینى و شانه ها رشد مى کنند.

شایع ترین دلیل ریزش مو در زنان کمبودهای غذایی است، زیرا معمولاً برای کاهش وزن خود رژیم های غیر اصولی را به کار می برند که نتیجه ی آن بروز این مشکل است. همچنین کسانی که مواد غذایی حیوانی مصرف نمی کنند و به اصطلاح گیاهخوار هستند، به دلیل عدم اطلاع کافی در زمینه چگونگی مصرف غذاهای گیاهی، دچار کمبود پروتئین ، روی ، آهن ، اسیدهای آمینه ی ضروری ، ویتامین های گروه B و … می گردند.

داروهای مخصوص درمان ریزش مو
در زیر منابع برخی از عناصر مهم و موثر در سلامت مو ذکر شده است :

پروتئین :

اساس و پایه ی نیاز بافت های بدن مانند مو، ناخن ، پوست و … می باشد و در موادی مانند انواع گوشت مرغ ، ماهی و گوشت قرمز ، تخم مرغ ، لبنیات و حبوبات به میزان فراوان وجود دارد. در مواد نشاسته ای مثل نان ، برنج ، ماکارونی و سبزی ها نیز به مقدار کمی وجود دارد. اسیدهای آمینه اجزای تشکیل دهنده پروتئین ها هستند که در مواد ذکر شده در بالا وجود دارند.

کلسیم و منیزیم :
گروه شیر و لبنیات منابع غنی کلسیم و منیزیم و نیز پروتئین هستند. اگر فردی دچار عدم تحمل لاکتوز ( قند موجود در شیر ) باشد و از سایر مشتقات لبنیاتی نیز برای تامین نیازهای بدن خود استفاده نکند، باید به طور روزانه مکمل کلسیم مصرف کند و مصرف سایر غذاهای غنی از پروتئین را نیز افزایش دهد.

ویتامین های گروه B:
یکی از راههای درمان ریزش مو مصرف مواد مغذی حاوی ویتامین B زیاد است که در گروه ویتامین های B ، ویتامین B6 و بیوتین اهمیت خاصی دارند. بیوتین ویتامینی است که دربسیاری از محصولات آرایشی به عنوان مکمل بهبود دهنده وضعیت مو اضافه می شود، زیرا عارضه مشخص کمبود بیوتین، ریزش مو است. منابع غذایی غنی از ویتامین B6 و بیوتین را برایتان ذکرمی کنم.

 
منابع غنی از B6 : جگر، موز ، دانه آفتابگردان، ماهی ، مرغ، جوانه گندم ، آلوی خشک ، گوشت ، غلات سبوس دار ، مخمر و زرده تخم مرغ و منابع غنی بیوتین : جگر و گوشت مرغ، جوانه گندم، سبوس گندم، تخم مرغ و بادام زمینی است . آنتی اکسیدان هاشامل ویتامین E ، ویتامین C ، بتاکاروتن پیش ساز ویتامین A که در سیب زمینی شیرین، هویج ، اسفناج پخته، کدو حلوایی ، طالبی ، زرد آلو ، کلم بروکلی ، گریپ فروت قرمز وجود دارد ، روی و سلنیوم می باشد. رژیم های غذایی نامناسب توام با سیگار کشیدن و آلودگی هوا باعث فعال شدن رادیکال های آزاد و به خطر افتادن سلامت فرد می شود. آنتی اکسیدان ها مولکول هایی هستند که می توانند اثر رادیکال های آزاد را خنثی کنند. همچنین باعث ساخته شدن موی جدید و استحکام آن می شوند.

طبق نظر کارشناسان تغذیه می توان گفت ویتامین ها به خصوص ویتامین های گروه B مانند بیوتین، اسید فولیک ، پانتوتنیک اسید و برخی املاح مانند روی، آهن، گوگرد، سیلیس و مس اثرات مثبت زیادی بر روی مو دارند. آزمایش ها حاکی از آن است که مصرف بیوتین به صورت مکمل باعث تقویت و بهبود پوست به خصوص فولیکول های مو می شود.

در ضمن در مورد کاهش مصرف نمک و اثر آن در توقف ریزش مو نظریه هایی ارائه شده است، اما در صحت این نظریه ها تردید وجود دارد . ولی در هر حال کاهش مصرف نمک برای سلامت عمومی بدن مفید است.
دانشمندان ژاپنی بر اساس تحقیقات خود معتقدند که وجود چربی زیاد در رژیم غذایی مردان، مکانیسم طاسی را سرعت می بخشد. به این ترتیب که قسمتی از پوست سر آنزیمی به نام گاما- آلفا- رداکتاز تولید می کند. این آنزیم باعث تبدیل هورمون تستوسترون به دی هیدروتستوسترون (DHT) می شود که این ترکیب باعث ریزش مو می شود.
 
غدد چربی مجاور هر فولیکول مو نیز این آنزیم را تولید می کنند. وجود چربی زیاد در غذا باعث تحریک غدد چربی و افزایش فعالیت این غدد برای تولید آنزیم نام برده می شود.
بهترین توصیه این است که غذاهای مفید و خوشمزه اما کم چرب مصرف نمایید. البته این عمل باعث رویش موی جدید نمی شود، اما می تواند از ریزش سایر موها جلوگیری کند. به طور کلی باعث سلامت جسم نیز می شود.

همچنین مصرف مقداری مخمر همراه یک لیوان آب پرتقال در صبح بسیار سودمند می باشد؛ زیرا مخمر منبع مناسبی از ویتامین های گروه B و املاح کمیاب ( املاحی که بدن به میزان خیلی کم به آن ها نیاز دارد) و اسیدهای آمینه است. به علاوه مصرف روغن ماهی و گردو که دارای اسیدهای چرب اُمگا- ۳ و تخمه آفتابگردان که دارای اسیدهای چرب اُمگا-۶ است ، مفید می باشد.

برخی از مردم برای تامین مواد مغذی مورد نیاز خود تمایل دارند از قرص و دارو استفاده کنند و کمتر سراغ مواد غذایی مفید می روند. متخصصان تغذیه معتقدند که تنها ۱۰ تا ۲۰ درصد از مواد مغذی این قرص ها جذب می شوند و هنوز عوامل ناشناخته ی زیادی در غذاها وجود دارد که هنوز به شکل شیمیایی در داروها ساخته نشده اند، در نتیجه قرص و دارو هرگز نمی تواند جانشین غذا شود و فقط در مواقع ضروری از مکمل های غذایی می توان استفاده کرد.

بررسی ها نشان می دهند که اسیدهای چرب اُمگا- ۳ و اُمگا-۶ با سلامت مو در ارتباط هستند؛ زیرا اغلب مردم وقتی منابع این نوع اسیدهای چرب را کمتر مصرف می کنند و یا اصلاً مصرف نمی کنند، دچار خشکی و شکنندگی مو ، خارش و شوره پوست سر و در نهایت ریزش مو می شوند.

منابع اسیدهای چرب اُمگا-۳ و اُمگا-۶
اسیدهای چرب اُمگا-۳ شامل آلفا- لینولنیک اسید و ایکوزا پنتانوئیک اسید (EPA) است در ماهی های آب سرد مانند ماهی سالمون و ساردین، روغن سویا و کانولا، جوانه گندم ، روغن گردو ، روغن تخم کتان یا پنبه و روغن ماهی یافت می شود.


اسیدهای چرب اُمگا-۶ شامل اسید لینولئیک و اُمگا- لینولئیک اسید می باشد و در روغن های غیر اشباع گیاهی مانند روغن ذرت، روغن کانولا، روغن سویا، روغن بادام زمینی و روغن آفتابگردان یافت می شوند.
کمبود آهن پس از پروتئین ، بیشترین علت ریزش مو است . کم خونی ناشی از فقر آهن بر روی تمام سلولهای بدن از جمله فولیکول های مو تأثیر می گذارد و باعث وقفه در رشد موها و ریزش آنها می شود . همچنین در افرادی که دچار زخم معده و یا اثنی عشر و یا خونریزی در هر جای بدن هستند نیز دیده می شود .
 
باید توجه داشت که در بسیاری از خانم هایی که دچار ریزش شدید مو هستند ، کم خونی آهن دیده می شود . بنابراین در چنین افرادی باید آزمایشهای لازم انجام و نسبت به درمان آن اقدام شود . برای درمان کم خونی آهن معمولاً می توان از داروهای حاوی آهن استفاده کرد ؛ اما مصرف غذاهای آهن دار در درمان و بخصوص پیشگیری از این مشکل بسیار مؤثر است .

غذاهایی چون گوشت قرمز، مرغ ، ماهی، جگر، تخم مرغ ، و حبوبات مثل عدس و لویبا ، و سبزی ها ، آهن فراوانی دارند ولی متأسفانه آهن موجود در حبوبات و سبزی ها خوب جذب نمی شود . میزان نیاز روزانه به آهن در یک فرد بزرگسال ۱۰ میلی گرم است که این مقدار در دوران بارداری و شیردهی بیشتر می شود . به همین جهت توصیه می شود که در نیمه دوم بارداری و همچنین زمان شیردهی آهن بیشتری استفاده شود .

دختران نوجوان نیز به علت این که در سنین رشد هستند نیاز بیشتری به آهن دارند . در کشور ما دو عامل مهم در ایجاد فقر آهن عبارتند از مصرف چای همراه غذا و مصرف نان هایی که خمیر آنها ور نیامده است. به همین جهت بهتر است چای را یک ساعت پس از مصرف غذا نوشید و از نان هایی که خمیر ور آمده دارند و بدون جوش شیرین پخت می شوند استفاده کرد .

مردانی که دچار ریزش موی سر نمی شوند، احتمالاً هورمون تستوسترون کمی دارند. هورمون مردانه تستوسترون دارای یک مشتقی بنام دی هیدروتستوسترون می باشد که باعث طاسی سر می شود.
با افزایش سن، موی قسمت های جلو و وسط سر، نازک تر، روشن تر و کوتاه تر می شوند تا جائیکه به سختی می توان آنها را دید.
محلول ۲ درصد مونوکسیدیل بنام (راگین)، جریان خون را به سمت موها افزایش داده و ریزش آنها را آهسته می کند، اگر چه باعث رویش موی جدید نمی شود.

داروی دیگر اسپیرونولاکتون است که جلوی عمل هورمون های مردانه را که باعث ریزش مو می شوند، می گیرد ولی اگر این دارو بصورت خوراکی مصرف شود باعث کاهش قدرت جنسی و عدم توانایی تولید مثل می شود. اما اگر بصورت محلول۲ درصد در الکل برروی پوست سرمالیده شود، ریزش مو را کم می کند.
وقتیکه محلول راگین به همراه محلول اسپیرونولاکتون به پوست سر مالیده شود، بوی نا مطبوعی ایجاد می کند، در نتیجه نبایستی با هم مصرف شوند. برای جلوگیری از ایجاد این بوی بد، می توانید محلول راگین را صبح ومحلول۲ درصد اسپیرونولاکتون ( محلول در الکل اتیلیک به همراه پروپیلن گلیسول) را شب هنگام به پوست سرتان بمالید.

ولی اداره غذا و دارو مصرف محلول اسپیرونولاکتون را برای درمان ریزش مو یا حفظ سلامت موها مجاز نمی داند، در نتیجه در حال حاضر فقط ازمحلول مونوکسیدیل ( راگین( برای درمان ریزش مو استفاده می شود.

در حال حاضر در دنیا تنها ۲ دارو هستند که تحت تائید سازمان FDA آمریکا قرار گرفته اند و پزشکان مجاز به استفادة از آنها می باشد که عبارتند از :
Minoxidil یا مینوکسیدیل یا Rogaine

مینوکسیدیل اصالتا یک داروی کاهش دهنده فشار خون می باشد و هنوز محققین علت تاثیر این دارو را در جلوگیری از ریزش مو نیافته اند. دارو به صورت محلول های ۲% و ۵% در داروخانه ها موجود می باشند. برای آقایان معمولا مینوکسیدیل ۵% و برای خانمها نوع ۲% آن تجویز می شود. استفاده از آن بصورت هر روز یک یا دوبار و هربار ۲۰ قطره بصورت مالش روی پوست سر قبل از خواب می باشد. ۳ تا ۴ ماه پس از استفاده از دارو ، ابتداء ریزش موی سر افزایش پیدا کرده و بعد از ۶ ماه ، ریزش کاهش یافته و بعد از ۹ ماه ، بیمار می تواند اثرات درمانی این دارو را مشاهده کند.

 
بسیار بیمارانی هستند که ۲-۳ ماه پس از مصرف از ادامه آن خودداری کرده و دلیل آنرا عدم اثر دارو در جلوگیری از ریزش مو ذکر می کنند و هم چنین ذکر می کنند که با استفاده از این دارو ریزش موی سرشان زیادتر هم شده است. این دقیقا درست است ولی چون بیمار روند اثر دارو در دراز مدت را نمی داند و احتمالا پزشکی که این دارو را برای ایشان تجویز کرده ، اطلاعات لازم را در مورد نوع اثر دارو به ایشان متذکر نشده است ، بیمار از ادامة مصرف آن امتناع می ورزد.

باید بدانیم که با مصرف مینو کسیدیل ۵% پس از یکسال :
در۲/۲% از بیماران ، افزایش قابل توجه رشد و قطع ریزش مو را شاهد هستیم ، در ۴/۳۷% موارد ، رشد متوسط مو همراه با قطع ریزش مو ، در ۳/۲۲% موارد، قطع ریزش موی سر و افزایش اندک رشد مو و در ۷/۳۱% موارد ، هیچ نوع تغییری را در بیماران مشاهده نمی کنیم و در ۵% موارد ، حتی شاهد افزایش شدت ریزش مو هستیم.
هم چنین با مصرف مینوکسیدیل ۲% پس از یکسال :
در ۸/۲% از بیماران افزایش قابل توجه رشد مو و قطع ریزش مو را شاهد هستیم ، در ۷/۱۹% موارد، رشد متوسط مو همراه با قطع ریزش مو ، در ۱/۲۱% موارد ، قطع ریزش موی سر و افزایش اندک رشد مو ودر ۵۰% موارد ، هیچ نوع تغییری را در بیماران مشاهده نمی کنیم و در ۸/۲% موارد ، حتی شاهد افزایش شدت ریزش موی سر هستیم.

از عوارض شایع استفاده از مینوکسیدیل ، کاهش ناگهانی فشار خون ، سوزش و التهاب و برافروختگی پوست موی سر ، ایجاد پوست براق و چرمی ، طپش قلب و ایجاد موهای زائد می باشد.
نبایستی از این مهم غافل ماند بیمارانی که مصرف مینوکسیدیل را بصورت ناگهانی تا قبل از ۹ ماه ترک می کنند ، شاهد ریزش بسیار زیاد موی سر و نتیجه عکس می باشند و این مسئله برای ایشان تاسف بار است. بیماران جهت قطع دارو بایستی با پزشک مشورت نمایند.

Propecia یا پروپشیا یا Finasteride
مصرف این دارو به صورت خوراکی بوده و طرز مصرف آن یک قرص یک میلی گرمی هر شب قبل از خواب می باشد. انواع ایرانی ، هندی و آمرکائی آن در بازار موجود می باشد.
Propecia از تبدیل تستسترون به دی هیدرو تستسترون ، عامل اصلی ریزش موی سر ، جلوگیری می کند . بایستی دانست که نتایج حاصله از مصرف پروپشیا در طولانی مدت خود را نمایان می سازد و اینکه بسیاری از بیماران تصور می کنند پس از ۲ ۳ ماه مصرف ، ریزش موی سر آنها کنترل می شود ، غلط است.


مصرف این دارو بدلیل خوراکی بودن آن از مینوکسیدیل برای بیمار راحت تر است ولی در ۸/۱% موارد یعنی تقریبا ۲ نفر از ۱۰۰ نفر مصرف کنندگان این دارو، ممکن است چند هفته پس از مصرف آن دچار اختلال جنسی شوند که ۴۸ ساعت پس از قطع مصرف دارو، این عارضه مرتفع می گردد.

بایستی دانست که با مصرف پروپشیا ، در عرض یکسال :
در ۵۱% موارد ، ریزش موی سر قطع می شود ولی هیچ گونه افزایش رشد مو را شاهد نخواهیم بود. در ۳۰% موارد علاوه بر قطع ریزش موی سر ، افزایش ناچیز در رشد مو ، در ۱۶% موارد افزایش متوسط رشد و تنها در ۲% موارد علاوه بر قطع ریزش موی سر ، افزایش قابل توجه رشد مو را شاهد هستیم.
لازم است بدانید که تنها برخی از موارد ریزش مو مربوط به تغذیه می شود و در بیشتر افراد ریزش موها ربطی به نوع تغذیه ندارد و تغییر در عادات غذایی باعث به صورت کامل جلوگیری از ریزش مو نمی شود.
دراین مبحث راه های جراحی بیان نشده است.