پارس ناز پورتال

چاقی یعنی چه؟

مجموعه : رژیم و تغذیه
چاقی یعنی چه؟

 مساله چاقی که امروزه به صورت یکی از مشکلات اساسی زندگی انسان قرن بیست و یکم درآمده است، دارای سابقه‌ای تاریخی بالغ بر بیست هزار سال می‌باشد.
تاریخچه و تعاریف چاقی بررسی‌های باستان شناسی صورت گرفته و نیز وجود تندیس ها و سنگ نوشته هایی منقش به تصاویر افراد چاق، حاکی از آن است که انسان‌هایی که سالها قبل از ما در این دنیا زندگی می‌کرده اند نیز با مفهوم چاقی آشنایی داشته‌اند.

تندیس مقابل که از آن با نام Venus of Willendorf یاد می‌شود، دارای سابقه تاریخی بیش از ده هزار سال می‌باشد.
پژوهشهای باستان شناسی صورت گرفته در این زمینه حاکی از آن است که این تندیس متعلق به دوران پالئولیتیک بوده (ده هزار تا پانزده هزار سال قبل از میلاد) که این مساله بیانگر آشنایی انسان‌های آن دوران با مفهوم چاقی می‌باشد.

 

تاریخچه و تعاریف چاقیاین مجسمه سنگی که Venus of Laussel نام دارد نیز متعلق به دوران پالئولیتیک می‌باشد.
این تصویر از جمله شواهد تاریخی است که بیانگر سابقه چندین هزارساله چاقی در جهان می‌باشد.
گروهی از محققان تغییر در نوع زندگی بشر و نیز تغییر در عادات غذایی انسان‌ها در دوران پالئولیتیک را عامل گسترش چاقی در افراد بشر می‌دانند.
در این دوران انسان‌ها به تدریج دست از کوچ‌نشینی و مهاجرت برداشته، در نواحی مساعد از نظر آب و هوا سکنی گزیدند که این مساله خود به تنهایی نقش مهمی در کاهش فعالیت فیزیکی انسان‌ها در آن دوران داشت.
از سوی دیگر اقامت دائم در نواحی حاصلخیز موجب رونق کشاورزی در این نواحی گشت که این مساله نیز موجب تغییر قابل ملاحظه‌ای در عادات غذایی انسان‌ها شد. به طوری که غذاهای سرشار از پروتئین کم‌کم جای خود را به غذاهای دارای کربوهیدرات بالا دادند.
کاهش فعالیت فیزیکی و روی آوردن به مصرف غذاهای دارای مقادیر بالای کربوهیدرات موجبات بروز چاقی در انسان‌ها را فراهم آورد.

 مصریان باستان بارها و بارها در متون پزشکی کهن خود به چاقی اشاره داشته‌اند و از چاقی به عنوان نوعی بیماری یاد کرده‌اند.
در متون پزشکی چین باستان نیز از چاقی به عنوان یکی از علل کاهش طول عمر انسان اشاره شده است. هندیان قدیم نیز فعالیت فیزیکی و رژیم غذایی مناسب را از اصول اولیه زندگی سالم تلقی می‌نمودند.

بقراط که او را پدر علم پزشکی می دانند بروز مرگ های ناگهانی در افراد چاق را بیش از افراد عادی ذکر کرده است. او به افرادی قصد کاهش وزن را داشتند توصیه می کرد که قبل مصرف غذا به تمرین های ورزشی پرداخته و بلافاصله پس از اتمام غذا در حالیکه هنوز در حال نفس نفس زدن می باشند غذای خود را میل کنند.
بقراط همچنین، برای کاهش وزن افراد چاق از رژیم های غذایی سرشار از چربی استفاده می کرده است. وی معتقد بود، که فرد چاق با مصرف زیاد غذاهای پر چرب کم کم از این قبیل غذاها خسته شده، دست از پر خوری بر می دارد.
وی همچنین به افراد چاق توصیه می کرده است که یک نوبت در روز غذا بخورند، بر روی تخت خواب های سخت بخوابند و بدون کفش راه بروند.

Galen پزشک و دانشمند یونان که کتب مهم و تاثیرگذاری در زمینه طب به رشته تحریر درآورده است، در درمان چاقی توجه ویژه ای به ورزش و فعالیت بدنی داشته است.
او به افراد توصیه می کرده است که به ورزش بپردازند و بلافاصله بعد از ورزش در حالیکه نفس های عمیق می کشند به ماساژ قسمت های مختلف بدن خود بپردازند. او همچنین به افراد چاق توصیه می کرده است که از غذاهای کم انرژی استفاده کنند.

پس از ظهور اسلام و گسترش علم پزشکی در میان مسلمانان پزشکان مسلمان نیز رو به مقابله با چاقی و عوارض آن آوردند که به نظر می رسد بسیاری از روشهای درمانی آنان از Galen اقتباس شده بود .
آنها به افراد چاق توصیه می کردند که از غذاهای پر حجم و کم انرژی استفاده کنند، قبل مصرف غذا استحمام کنند و به فعالیت های سنگین بدنی بپردازند.

ابن سینا پزشک مسلمان و دانشمند بزرگ ایران به بیماران خود توصیه می کرد که تا زمانیکه اینکه وعده غذایی قبلی آنها کاملا هضم نشده از مصرف وعده جدید غذایی پرهیز کنند.
همچنین، رژیم غذایی مورد تایید وی دارای مقادیر فراوان سبزیجات و مواد گیاهی بوده است. او عقیده داشت که باید مصرف مواد غذایی حاوی مقادیر زیاد چربی و نمک را به حداقل رساند.
ابن سینا از جمله افرادی که به بحث چاقی کودکان و عوارض نامطلوب آن در این گروه سنی اشاره داشته است. وی به والدین کودکان توصیه می کرده است که از دادن مقادیر زیاد مواد غذایی به کودکان خود بپرهیزند، چرا که این مساله موجب روشن شدن رنگ ادرار کودک می شود.
ابن سینا معتقد بوده است که مصرف بیش از حد غذا و نیز چاقی کودکان موجب افزایش بروز حملات تشنج در کودکان می شود.

رازی دیگر دانشمند مسلمان ایران از چاقی به عنوان یکی از علل مهم نازایی یاد کرده است. وی معتقد بوده است که وجود چربی زیاد موجب خفگی سلول جنسی نر می شود.
از سوی دیگر رازی نیز مانند ابن سینا معتقد بوده است که چاقی از جمله عواملی است که موجب افزایش بروز حملات تشنج در کودک می شود.

  تاریخچه و تعاریف چاقی Chaucer که در قرن 14 میلادی زندگی می کرد تنها را مقابله با چاقی را پرهیز و خودداری از پرخوری عنوان کرده است. که این پند ساده به عنوان یکی از اصول اولیه مقابله با چاقی در طول تاریخ مطرح بوده است.
در قرن 16 و 17 همزمان با دوران رنسانس به دلیل ورود مواد غذایی متفاوت از خاور دور و آمریکای مرکزی و جنوبی به اروپا تغییرات زیادی در تغذیه مردم اروپا به وقوع پیوست.
در این دوران سیب زمینی و ذرت به سرعت بازار مصرف کشورهای اروپایی را تسخیر کردند. کشت ساده تر و در عین حال میزان انرژی زایی بیشتر این محصولات موجب شد این مواد به تدریج جایگزین گندم مصرفی شوند.

نخستین فرضیه در زمینه علل بروز چاقی در سال 1595 به چاپ رسید. نخستین کتاب با موضوع چاقی در سال 1829 میلادی منتشر شد. همچنین نخستین کتاب در زمینه رژیم های غذایی نیز در سال 1863 در 21 صفحه به چاپ رسید.
این کتاب در 21 صفحه با نام «سخنی در باب چاقی برای عموم» به چاپ رسید. William Banting دراین کتاب، به بیان تجارب شخصی خود در مورد رژیم های غذایی پرداخته بود. این کتاب به دلیل استقبال عمومی در سراسر جهان مورد تجدید چاپ قرار گرفت.

تاریخچه و تعاریف چاقیاضافه وزن در واقع عبارتست از وجود وزنی بالاتر از حد ایده آل که بر طبق استاندارهای قد و وزن قابل تخمین می باشد.
باید در نظر داشت که اضافه وزن همواره ناشی از افزایش وجود چربی در بدن نمی باشد، بلکه افرادی که دارای حجم عضلانی زیاد می باشند نیز طبق تعریف می توانند دارای اضافه وزن باشند.
به تجمع بیش از حد بافت چربی در بدن چاقی اطلاق می شود.

روش های ارزیابی اضافه وزن و چاقی:
یکی از رایجترین روش های ارزیابی اضافه وزن و چاقی استفاده از BMI می باشد. BMI بیش از هر چیز دیگر نشان دهنده میزان چربی موجود در بدن می باشد. برای محاسبه BMI باید وزن فرد بر حسب کیلوگرم را بر مجذور قد او بر حسب متر تقسیم کرد.
کوچکتر از 18.5: کمبود وزن
از 18.5 تا 24.9: وزن طبیعی
از 25 تا 29.9: اضافه وزن
بزرگتر از 30: چاقی

اندازه گیری دور کمر:
تاریخچه و تعاریف چاقیاندازه گیری دور کمر نیز یکی از ابزارهای رایج در ارزیابی چربی شکمی می باشد. تجمع بیش از حد چربی در ناحیه شکم خود به تنهایی می تواند یکی از عوامل تهدید کننده سلامت فرد باشد. بررسی های صورت گرفته حاکی از آن است که اندازه دور کمر بیش از 102سانتیمتر در مردان و بیش از 88 سانتیمتر در زنان را باید خطرناک تلقی نمود.
نسبت دور کمر به دور باسن در مردان و زنان را در صورتی که یک و یا بیشتر از یک باشد، باید خطرناک تلقی نمود. نسبت دور کمر به دور باسن مناسب برای مردان 9/0 و برای زنان 8/0 می باشد.