پارس ناز پورتال

نیکی کریمی در گفت و گو با روزنامه اعتماد

مجموعه : اخبار سینما
نیکی کریمی  در گفت و گو با روزنامه اعتماد
 

این گفت و گو هدفش مروری است بر کارنامه هنری نیکی کریمی؛ بازیگر شناخته شده سینمای ایران. این گفت و گو در ادامه تقدیم می شود.

تکناز : نیکی کریمی مسیر هنری خود را با بازی در فیلم «وسوسه» به کارگردانی جمشید حیدری آغاز کرد اما بازی او در فیلم «عروس» به کارگردانی بهروز افخمی نگاه ها را معطوف خود ساخت. بعد از این فیلم می توانست مسیر سینمای تجاری را دنبال کند که نکرد. با بازی در فیلم های رد پای گرگ ( ۱۳۷۰) به کارگردانی مسعود کیمیایی و سارا (۱۳۷۱) و پری (۱۳۷۳) به کارگردانی داریوش مهرجویی مشخص کرد که برای ادامه فعالیتش در سینما چه راهی را انتخاب کرده است. امروز که به فهرست فیلم هایی که نیکی کریمی بازی کرده نگاه می کنیم با فیلم های خوب و گاهی هم غیر قابل قبول مواجه ایم. او چند سالی است که به فیلمسازی روی آورده است و همچنان تلاش می کند در کارهایش حرفی برای گفتن داشته باشد.

این گفت و گو هدفش مروری است بر کارنامه هنری نیکی کریمی؛ بازیگر شناخته شده سینمای ایران. این گفت و گو در ادامه تقدیم می شود.

جدیدترین فیلمی که از شما در سی و یکمین جشنواره فیلم فجر دیدم، «بشارت به شهروند هزاره سوم» به کارگردانی «محمد هادی کریمی» بود. بازی شما یکی از بازی های قابل توجه این فیلم بود. نظرتان درباره این فیلم چیست؟

خیلی ممنونم از توجه شما. اتفاقا پیش از مصاحبه جایی بودم که درباره این فیلم صحبت شد. داشتم این را می گفتم که آن قدر من نقش این فیلمنامه را دوست داشتم که به خاطر رفتن سر صحنه دو، سه روزی که فیلمبرداری داشتیم تا صبح نخوابیدم. چون دلم می خواست خستگی و استرس که این مدیر مدرسه داشت را بتوانم منتقل کنم، به طوری که تبخال زدم. این نقش را در حالی بازی کردم که سال گذشته فیلمنامه های زیادی را رد کرده بودم.

چه فیلمنامه هایی؟

درست نیست اسم بیاورم. به نظرم یک بازیگر وقتی سر صحنه ای می رود؛ باید دلیلی داشته باشد. برای من فقط اینکه بروم تا پولی در بیاورم کفایت نمی کرد. این شد که امسال متاسفانه یک جورهایی کم کار شدم تا اینکه نقش مدیر مدرسه فیلم «بشارت به شهروند هزاره سوم» به من پیشنهاد شد و دوباره فهمیدم که آدم یک نقشی را که دوست دارد وقتی بازی می کند چقدر لذت بخش است.

 

شما با بازی در فیلم «عروس» به شهرت رسیدید. در آن زمان خود فیلم نقطه عطفی در سینمای ما محسوب می شد. تا آن موقع چهره بازیگر مطرح نبود و اصلا سیاستگذاری ها به این مساله اجازه بروز هم نمی داد ولی از نقطه نظر بازیگری در فیلم «عروس» به این مساله توجه شد. با این فیلم مسیری را دنبال کردید تا فقط در حد یک چهره باقی نمانید. خب آن موقع در آن سن و سال کم و تجربه ناچیز در سینما چه تصوری از ادامه حضورتان در سینما داشتید؟

 

همان طور که می دانید بعد از فیلم «عروس» خیلی از فیلمنامه ها را رد کردم. یک چیزی در ذهنم داشتم و این بود که فقط می خواهم با بزرگان سینما کار کنم. شاید برای کسی که تازه وارد سینما شده این یک مقدار جاه طلبانه به نظر می رسید ولی به هر حال این نگاه من بود. با این حال از اسامی فیلم هایی که آن موقع به من پیشنهاد شد، نمی خواهم سخن بگویم چون الان که فکر می کنم، می بینم ناپختگی هم کردم خیلی از آنها را بازی نکردم!

چرا؟!

چون اصلا فیلم های بدی نبودند، ولی به هر حال تصمیم ام این بود. خیلی مصر بودم که این کار را ادامه دهم. بعد از «عروس» فقط فیلم آقای کیمیایی را بازی کردم. همان موقع آقای مهرجویی نقش دوم فیلم «بانو» را به من پیشنهاد کرد که رد کردم و به ایشان گفتم اگر نقش اول داشتید به من زنگ بزنید.

چه جسارتی داشتید در آن سن و سال؟

(می خندد) ولی بعدا در فیلم «سارا» و «پری» بازی کردم. البته یک جورایی در این فکر بودم آن چهره ای که همه از من در نظر دارند از بین ببرم. حتی خیلی از گریمورها متوجه این قضیه شده بودند که سعی می کردند قیافه ام را آرایش نکنند. حتی در فیلم «بوی پیراهن یوسف» و «برج مینو» یا فیلم «روانی» که خودم آن را خیلی دوست دارم یا «نسل سوخته» رسول ملا قلی پور که فکر می کنم این فیلم از زمانه خودش جلو است، همین گونه شد.

به هر حال چنین ایده ای داشتم و چیزهای دیگر برایم مهم تر بود. واقعا به پول درآوردن صرف هم فکر نمی کردم و به اینکه الان دیگر بازیگر شدم و ۲۰ سالم هست و می توانم خیلی فیلم کار کنم. اگر می خواستم این گونه نگاه کنم، در همان دو، سه سال اول حسابی پول در می آوردم ولی ذهنیتم این نبود. من از طریق ادبیات و خواندن کتاب به سینما علاقه مند شدم. بیشتر دلم می خواست بخوانم و آدم ها را عمیق تر بشناسم. دیگر صرفا به این فکر نمی کردم که الان قرار است چه اتفاق خاصی بیفتد یا مثلا می خواهم ستاره بشوم.

 

البته یادم می آید در آن موقع فرصت هم در اختیارتان بود که چنین هدفی را دنبال کنید ولی نکردید. چرا؟

 

کاملا و حتی این را هم اضافه کنم که من به عنوان یک دختر کم سن و سال در آن زمان می توانستم راه های دیگری را انتخاب کنم کما اینکه این موضوع را برای نخستین بار می گویم در این ۲۰ سال گذشته نیامدم کسی یا چیزی را دستاویز خودم قرار دهم که در هر فیلمی کار کنم. حالا از این موضوع خوشحالم چون با اعتماد به نفس می توانم بگویم روی پای خودم ایستادم.

در یک مقطعی احساس کردید که سینما دچار رکود شده و رفتید سراغ ترجمه کتاب، کارتان را گسترش دادید یا مثلا حضور بین المللی پیدا کردید به عنوان داور. فیلم ساختید. حتی در این مسیر یادم هست که در یک دوره ای هم موانعی هنگام کار کردن برایتان پیش آمد…

خب یک بخش آن به دلیل اعتقاداتی است که من دارم…

چطور؟

خب، من به قدرتی اعتقاد دارم که همه جا به آدم کمک می کند.

در زمان نمایش فیلم «دو زن» در جشنواره فیلم فجر به شما جایزه ندادند، با وجود استقبالی که از بازی شما شد. واکنش تان چه بود؟

بله. آن زمان به من می گفتند حق تان را خوردند. پاسخ دادم اولا شما بازی کاندیداهای این بخش را ندیدید شاید بهتر از من بازی کرده. دوما اینکه به نظرم در جهان هستی حق خوردنی نیست. بالاخره انرژی آن یک جایی به شما باز می گردد. من همیشه به این موضوع اعتقاد داشته ام، بنابراین در آن زمان به یکسری مسایل فکر می کردم. فکر می کردم که الان آنها دارند من را اذیت می کنند ولی خب قطعا یک فیلم خوب به من پیشنهاد خواهد شد یا اگر لیاقتش را داشته باشم در این سینما راه خوبی پیش رویم گذاشته می شود.

بعد از جایزه نگرفتن برای فیلم «دو زن» در جشنواره فیلم فجر چه خبر خوبی به شما رسید؟

نخستین خبر خوشی که شنیدم جایزه ای بود که برای فیلم «دو زن» از جشنواره ایتالیا گرفتم.

پیش از آن هم جایزه جشنواره سه قاره رنانت را گرفته بودید؟

بله. این جایزه را برای فیلم «سارا» گرفته بودم.

 

 

البته خیلی درباره اش صحبت نمی کردید. چرا؟

من زیاد صحبت نمی کردم. آن زمان خیلی ها از جمله آقای کیارستمی صحبت می کردند و می گفتند که ما دوست داریم فیلم هایمان در ایران دیده شود و به نمایش درآید. این یک واقعیت است. به این دلیل که تو می توانی فیلمت را در خارج از کشور به نمایش بگذاری و آنها از فیلمت تجلیل کنند و به آن جایزه دهند اما دوست داری اول در کشور خودت، مردم فیلمت را تحسین کنند. به هر جهت این نوع واکنش ها و وقوع چنین اتفاقاتی من را محکم تر کرد.

این مساله را به فرصت تبدیل کردید؟

کاملا و حتی برای من لذت بخش بود و دیدم این قضیه به یک عادت تبدیل شده. خب من فیلم بازی می کنم. کاندیدا می شوم یا نمی شوم ولی مثلا می دیدم کسی ناگهانی می آید و در فیلمی بازی می کند و بعد به این نابازیگر جایزه می دهند! به فکر فرو می رفتم که قضیه چیست و سوالات دیگر برایم پیش می آمد. همه این مسایل و پرسش ها باعث شد که در آن زمان خودم را باور داشته باشم.

 

ولی نگاه منتقدان چیزی دیگر بود. چقدر این مساله روی شما تاثیر گذاشت؟

 

بله. من نمی توانم این مساله را نادیده بگیرم که در آن زمان مجله فیلم، دنیای تصویر یا مجله هفتگی سینما به گونه ای دیگر عمل کردند. برخی از منتقدان نگاه مثبتی داشتند یا این مجلات تخصصی سینمایی جشن برگزار می کردند و به کارم جایزه دادند و متوجه می شدم اگر کارم در فجر دیده نشد ولی این جاها دیده می شود. با این حال در مسیر هر کاری موانعی وجود دارد و این طور نیست که بگویم وارد کاری می شوم و همه چیز به سودم است و کارها با خوشی و راحتی جلو می رود. اصلا این طوری نیست. منتها مهم طرز برخورد آدم ها با موانع است.

به هر حال دیر به شما جایزه دادند و حتی برخی که بعد از شما وارد سینما شده بودند زودتر از شما جایزه بهترین بازیگر زن را گرفتند اما بالاخره برای فیلم «دیوانه از قفس پرید» جایزه گرفتید. آن موقع چه واکنشی داشتید؟

به هر حال کارم دیده شد.

با این حال به نظر می رسد شهرت گاهی اوقات آدم را در شرایطی غیر قابل پیش بینی هم قرار می دهد. شما هم در این شرایط قرار گرفته اید؟

هیچ وقت. واقعا به شما می گویم آن زمان که فیلم نداشتم خوشحال بودم!

چرا؟

به این دلیل که فکر می کردم هر چقدر کمتر دیده شوی و برای هر فیلمی که قابلیت ندارد کار نکنی، آن وقت قطعا مردم بیشتر دوست دارند که فیلم تو را ببینند.

از چه نظر نگاه مردم برای شما مهم است؟

به طور کلی مگر می شود نگاه مردم برای من مهم نباشد و از این نظر خدا را شکر می کنم. چون این من نبودم که مسیر کاری ام را شکل دادم. اگر مسیر خوبی بوده، اول خدا کمک کرده و بعد مردم. یعنی مردمی که من را باور کردند و کماکان در ذهن هایشان از من حمایت می کنند. حتی می دانم منتقدان من را نبخشیدند به دلیل سه، چهار فیلمی که در سینمای بدنه کار کردم ولی از همان سینما فیلم «زن ها فرشته اند» را دوست داشتند. چون جزو فیلم های مبتذل نبود به همین دلیل خودم هم نمی توانم دفاع کنم.

در جایی گفته بودید که من هم باید خرج زندگی ام را دربیاروم و به این دلیل در این فیلم ها بازی کردم. خب چطوری این گونه می شود، ضمن اینکه اعتقاد دارید هیچ وقت به خاطر پول بازی نکردید؟ یا چه شرایطی پیش آمد که در فیلم «شام عروسی» ابراهیم وحیدزاده بازی کردید؟

آن سالی بود که من فیلم ساخته بودم و فیلم های زیادی مثل «میم مثل مادر» را رد کرده بودم.

 

یعنی قرار بود نقش فراهانی را بازی کنید؟

بله. می توانید از حسام نورانی، دستیار مرحوم ملاقلی پور بپرسید یا بازی در فیلم «صد سال به این سال ها» سامان مقدم را قبول نکردم. در زمان فیلمبرداری، میکس و تدوین فیلم ام، نمی توانستم فیلم را قبول کنم. به همین دلیل مجبور شدم بعد از آن زمان هر فیلمی که به من پیشنهاد می شد قبول کنم. چون به مدت یک سال هیچ کاری نکرده بودم و خودم هم هر بخشی از سرمایه فیلم ام را گذاشته بودم. هر چند درست نیست جزییات را بیان کنم.

حالا در آن زمان یک کمدی که چندان بد هم نبود به من پیشنهاد شد، چون آقای وحید زاده، فیلمسازی است که سال ها در زمینه کمدی کار کرده و موهایش را در این مسیر سپید کرده است. بعد هم اصولا من آدمی هستم که همان قدر سخت می گیرم و مثلا می گویم این است راهم، یک زمان هایی هم واقعا بی خیال همه چیز می شوم. به این دلیل که جهان این طوری ساخته نشده که زیادی هم خودت را جدی بگیری. این را همیشه به خودم می گویم که اگر زیادی هم جدی بگیری جهان راه خودش را می رود. فکر کنم بیشتر بازیگران حال حاضر هم این کار را کرده اند.

چرا فیلم ساختید؟ چون در سینما در فیلم های کارگردانان شناخته شده بازی کردید. چه خلاءیی دیدید که کار بازیگری شما را اقناع نکرد و به سمت فیلمسازی رفتید؟

اگر بخواهم بگویم بازیگری به خودی خود برایم کافی نبود، شاید کلیشه ای به نظر برسد ولی واقعیتش این است که به هر فیلمسازی در آن تالیف دارد. در حالی که در بازیگری وقتی فیلمنامه، فیلمبرداری و کارگردانی خوب باشد، تو می توانی آن لحظه را حس کنی که همه چیز درست است. در غیر این صورت همیشه یک چیزهایی است که مطابق میل پیش نمی رود. به هر حال فیلم مستند ساختم. می دانید که آن زمان با آقای کیارستمی کار می کردم. عکاسی می کردم و همین طور ترجمه. به هر حال سر و کارم با چیزهایی غیر از بازیگری بود البته از بازیگری منفک نشدم و همان زمان فیلم «دیوانه از قفس پرید» را کار کردم. با ابزار سینما آشنا شده بودم و در نهایت دلم می خواست فیلم خودم را بسازم.

خب، چرا موضوعات مربوط به زنان را در فیلم هایتان مورد توجه قرار دادید؟ مثلا مستند «داشتن و نداشتن» مربوط به مساله نازایی بود.

واقعا نمی دانم چه می شود که فیلمسازان زن در مورد موضوعات زنان فیلم می سازند ولی مسایل زنان همیشه دغدغه کسانی بوده که می نویسند یا با ادبیات سر و کار دارند و به خصوص برای ما که مسایل جامعه همیشه برایمان مهم بوده.

یک موسسه نازایی نزدیک خانه من بود. می دیدم که هر روز زوج های جوان به اینجا مراجعه می کنند و عمل هایی که خانم ها انجام می دادند چندان ساده نبود تا اینکه یک روز درباره این موضوع با یکی از آنها صحبت کردم و برایم تشریح کرد که دو، سه سال است که به اینجا می آید و چندبار مورد عمل جراحی قرار گرفته است. همان زمان در این باره فکر کردم که می خواهم بچه دار شوم یا نه. به این نتیجه رسیدم چقدر این موضوع اهمیت دارد برای کسی که هیچ چیز دیگری در زندگی برای جایگزین ندارد. امثال من و شما کارمان به ما کمک می کند که دغدغه داشته باشیم ولی تنها دلخوشی آنها فقط بچه هست البته در جای خودش خیلی هم قشنگ است. خلاصه این مساله تلنگری به من زد و خواستم در این باره فیلمی بسازم. چون سعی می کنم اتفاقاتی که در جامعه پیرامون زنان مطرح می شود را پیگیری کنم.

در فیلم بعدی، سینمای داستانی حرفه ای را دنبال کردید. مساله دیگر جدی تر شد. ضمن اینکه به دلیل شهرت در سینما می توانستید در فیلمسازی از لابی ها و روابط تان استفاده کنید. آیا چنین کردید؟

خب، مطمئن بودم که می خواهم فیلم سینمایی بسازم ولی من واقعا نتوانستم از هیچ لابی استفاده کنم. آن زمان فیلم اولم «یک شب» را بدون مجوز ساختم. فیلم را شب ها با مجوز فیلم دیگری در تهران فیلمبرداری می کردیم ولی دست آخر هم اکران نشد.

اما فیلم «یک شب» پخش کننده خارجی داشت.

وقتی میکس فیلم «یک شب» تمام شد، فیلم را برای دو، سه شرکت خارجی فرستادم که در نهایتMK۲به من جواب داد که پخش فیلم را قبول می کنیم البته یکی از دلایلش این بود که فیلم برای جشنواره کن پذیرفته شده بود.

هر چند در سطح عمومی این فیلم اکران نشد ولی ظاهرا فیلم اکران فرهنگی در تهران که داشت؟

بله. جاهایی مثل سینما تک موزه هنرهای معاصر تهران به نمایش درآمد. از ساخت این فیلم خوشحالم. برای اینکه با حسین جعفریان کار کردم یا سعید ابراهیمی فر و افراد دیگر. با این حال یک فیلم شخصی بود. یعنی در فیلمسازی هدفم این است که فیلم سفارشی نسازم.

پس خیلی در چارچوب سینمای حرفه ای به فیلمسازی نگاه نمی کنید؟

درست می گویید. به هر حال ادعا ندارم که فیلمساز و داعیه این را هم ندارم. من تجربه می کنم و افتخار می کنم که حسی و با قلبم فیلم می سازم. معتقدم به جای اینکه با منطق مان و دو دو تا چهار تا فیلمی بسازیم، بهتر است فیلم مان برآیند اندیشه ها و اعتقادات مان باشد. شاید علتش این بوده که من در سینما بودم و با انواع مختلف فیلم ها برخورد کردم. از آنچه همیشه در سینما لذت می بردم سینمایی بوده که کارگردان آنچه را که دوست داشته می سازد و نه اینکه مجبورش کنند بسازد. ما متعلق به دورانی هستیم که کارگردانان فکر می کردند.

بعد از اکران نشدن فیلم «یک شب» با وجود مشکلات، با چه انگیزه ای فیلم بعدی تان را ساختید؟

اصلا مشکلات من را زده نکرد. چون همان موقع فیلم ام در جشنواره کن اکران شد و به جشنواره های دیگری راه یافت و در سفرهایی که رفتم از خیلی ها انرژی گرفتم. البته در ایران هم با همان اکران فرهنگی می دیدم که از طرف مردم هم مخاطبان خودش را پیدا کرده و باعث شد که سال بعد فیلم دوم ام را بسازم.

 

منظورتان فیلم «چند روز بعد» است؟

بله آن فیلم از نظر خودم شاعرانه است. درباره زنی گرافیست است که با مردی دوست می شود که زنش از کانادا به ایران بر می گردد. هر چند که مرد را در یک پلان بیشتر نمی بینیم ولی زن تمام مدت انتظار می کشد و دایما فکر می کند که چه کار کنم. کلا اتفاقات زیادی در فیلم نمی افتد.

باز هم اکران نشد؟

اکران نشد. علتش هم این بود که تهیه کننده به صورت دی وی دی فیلم را فروخت. آن زمان دی وی دی، خوب فروخته می شد.

 

دغدغه اکران عمومی اش را نداشتید؟

چرا داشتم ولی دیگر نمی توانستم کاری کنم، چون تهیه کننده کسی دیگر بود.

رسیدید به فیلم «سوت پایان» که دغدغه ای اجتماعی هم پیدا کردید و به موضوع قصاص پرداختید و در جشنواره فیلم فجر امسال هم که دیدید تعدادی از فیلم ها به این موضوع پرداختند. به هر شکل در برابر برخی از انتقادات فیلم واکنش تندی هم از خود نشان دادید. چرا؟

وقتی که خودت تهیه کننده فیلم هستی دیگر قضیه متفاوت می شود. یعنی هم خودت یک فیلم شخصی ساختی و هم فیلمت متعلق به سینمای خصوصی است. هیچ کمکی نگرفتی، تهیه کننده فیلم هستی وبعد هم به عنوان یک زن همه این کارها را انجام دادی. نمی دانم به این موضوع اعتقاد داری یا نه که توی هر شغلی که هستی وقتی زن باشی ماجرا متفاوت می شود. بعد با همه سختی یک فیلم می سازی. در نهایت هم با کیفیت پایین در سالن سینمای برج میلاد در جشنواره فیلم به نمایش در می آید. حالا این پرسش پیش می آید من تا آنجا که توانستم کارم را انجام دادم حالا مساله شما از انتقاد کردن چیست. دلیل هم ندارد آدم همیشه منطقی باشد. یک زمانی هم لازم است که از فیلمت دفاع کنی.

به اشکالاتی که درباره فیلم تان وارد کردند، چقدر معتقدید؟

مثلا چه اشکالاتی؟

مثلا نماهای کلوز آپ فیلم زیاد است یا واقعیت اجتماعی یا روابط زن و شوهر در نیامده. نظرتان چیست؟ خودتان اعتقاد دارید که فیلم اشکالاتی دارد؟

من به جای اینکه بگویم فیلم اشکالاتی دارد، جور دیگری نگاه می کنم مثلا پیش از مصاحبه در مورد داوری فیلم ها با کسی صحبت می کردم و از آنجایی که ۱۵ بار داوری بین المللی داشتم، گفتم بهترین نوع داوری این است که داوران نظرات شان درباره بخش های مختلف فیلم ها را روی کاغذ بنویسید و بعد براساس شمارش آرا نتایج معلوم شود. چون هر داوری نظری دارد و متقاعد کردن دیگری را به جایی نمی برد و نمی توان به آدم ها گفت چه فیلمی را دوست داشته باشید به این که سینما اساسا سلیقه ای است.