علل اصلی نازایی مردانه را می توان در چند گروه اصلی قرار داد:
اختلالات مربوط به اسپرم : این اختلالات می تواند ثانویه به علل مختلف ایجاد شود. نظیر بیماریهای عفونی یا التهابی نظیر اوریون، اختلالات هورمونی، اختلالات ایمونولوژی، فاکتورهای محیطی و شیوه زندگی و بیماریهای ژنتیکی
بیماری سیستیک فیبروزس : نوعی بیماری ارثی است که در در آن تعداد اسپرمها بسیار کم بوده و گاهی با عدم تشکیل لوله ها ی منی بر همراه می باشد.
کم خونی سلول داسی شکل
اختلالات ساختاری دستگاه تناسلی
بیماریهای کبدی، کلیوی
دریافت داروهای ضد تشنج
همچون آلودگی هوا و میزان سرب موجود در هوا بخصوص در ایجاد ناباروری در مردان موثر است.
حال به بررسی بعضی از موارد بالا می پردازیم:
اسپرم غیر طبیعی
همه مردها اسپرم غیر طبیعی دارند که تا درصد آن ها قابل قبول است. اسپرم غیر طبیعی ممکن است دو سر داشته باشد یا اصلاً دم نداشته باشد.
اگر اسپرم های غیر طبیعی در منی مرد خیلی بالا باشد می تواند اثر منفی روی باروری داشته باشد. برخی از متخصصین عقیده دارند که اسپرمهای غیر طبیعی در عبور از لولة فالوپ و نیز سوراخ کردن دیوارۀ تخمک دچار مشکل میشوند. تعداد زیاد اسپرمها میتواند احتمال باروری را افزایش دهد و نرمال بودن آنها نیز نقش حیاتی در باروری دارد.
نتایج یک تحقیق نشان داده است که مردان با تعدا کم اسپرمها همچنان میتوانند بارور باشند و با شرط اینکه درصد اسپرمهای طبیعی در آن ها بالا باشد.
واریکوسل
واریکوسل عبارت است از گشاد شدن سیاهرگهای اطراف بیضه.
کمبود عناصر کمیاب :
غلظت عناصر كمیاب در مایع منی مردان بارور و نابارور متفاوت بوده و میزان غلظت این عناصر در باروری مردان مؤثر است.
غلظت كلسیم در همه گروههای بارور و نابارور بیشتر از غلظت عناصر دیگر بوده و تاثیر آن بر متیلیتی اسپرم و القاء واكنش سلول جنسی در اسپرم پستانداران میباشد.
دومین عنصری كه بعد از كلسیم از بیشترین غلظت در مایع منی برخوردار است، عنصر روی میباشد كه همراه با منیزیم، اثرات تحریك كنندگی و مهار كنندگی بر حركت اسپرم اعمال میكند.
مس به عنوان عنصری كه سمیت زیادی بر اسپرم ایجاد میكند در گروههای نابارور بیشتر از گروههای بارور گزارش شده است.
التهابی بدن مردان:
التهاب هنگامی به وجود می آید که بدن در معرض عفونتهایی مانند عفونت خون، اختلالات مربوط به ایمنی بدن و بیماریهای مزمن همچون دیابت و بیماری قلبی قرار گیرد. این عامل تحت این شرایط ظاهر شده و با بعضی از ضایعههای بافتی در ارتباط می باشد.
محققان پس از بررسی به این نتیجه رسیدند که در مردانی با مشکل باروری، سطح IF در آنها خیلی بالا و یا خیلی پایین است. سطوح مناسب و مطلوبMIF به بالغ شدن اسپرمها کمک می کند. هنگامی که متخصصان این عامل را به ظرفهای حاوی اسپرم سالم اضافه کردند تعداد و میزان حرکت اسپرمها کاهش یافت.
براساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری بیماریها در آمریکا، در حال حاضر ۲/۱میلیون زوج نازا در آمریکا زندگی می کنند که در۴۰ درصد آنها مشکل نازایی مربوط به مردان است.
فقدان مجراهای وازدفران:
باعث ناباروری انسدادی در مردان می شود و بروز آن به شكل نقص فقدان دوطرفه مجرای وازدفران (مجرای عبوراسپرم) یا فقدان یك طرفه مجرای واز دفران در ایران از شیوع بالایی برخوردار است.
دیابت:
در یک تحقیق ۵۶ مرد ۳۰ ساله كه ۲۷ درصد آنها مبتلا به دیابت بودند ،مورد بررسی قرار گرفتند.
میزان تخریب DNA در مردان دیابتی ۵۲ درصد گزارش شده، در حالیكه این آمار در مردان سالم تنها ۳۲ درصد بود.
علل نازایی مردانه چگونه قابل تشخیص می باشد؟
علاوه بر اخذ شرح حال کامل از فرد و خانواده و انجام معاینات کامل جهت تشخیص علت نازایی در مرد باید
– آزمایش منی چند گانه :حداقل دو نمونه در دو نوبت مختلف زمانی مختلف باید گرفته شود و از لحاظ فاکتورهای گوناگون مورد بررسی قرار گیرد که این نوع فاکتورها شامل حجم منی، قوام، تعداد اسپرمها و شکل و حرکت آنها می باشد
– سونوگرافی: جهت تعیین واریکوسل و سایر عوارض ساختمانی بیضه
– سایر آزمایش ها : از این آزمایشات جهت تعیین علت اختلالات اسپرمها یا بیماریهای سیستم تناسلی مردانه استفاده می شود
درمان نازایی مردان
انتخاب روش درمانی توسط پزشک بر اساس سن بیمار، سلامت عمومی و سابقه پزشکی وی ، وسعت بیماری ، قابلیت تحمل فرد در برابر داروها، روشهای درمانی و جراحی مختلف ، نحوه انتظار از دوره بیماری و ارجحیت خود بیمار بستگی دارد.
در حال حاضر روشهای درمانی بسیار زیادی وجود دارد که می توان به روشهای آزمایشگاهی و استفاده از داروهای خاص و روشهای جراحی مخصوص جهت بر طرف نمودن بیماری زمینه ای اشاره کرد.