نکات مهم که باید درباره شبکه های اجتماعی بدانید 

فضای مجازی و شبکه هاي اجتماعی در زندگی افراد در زمان فعلی زمان بسیاری در طول روز رابه خود اختصاص می دهند ودر این باره ذکر چند نکته ضروری اسـت. امروزه در بیشتر خانواده‌ها، افراد بجای جمع شدن دور هم و صحبت کردن، هر کدام بـه نوعی مشغول فضاهای مجازی شده‌اند و دورهمی خانواده‌ها رنگ و بوی خودرا از دست داده اسـت

دهه شصت را همه ی بخاطر داریم. زمانی كه تلویزیون دو شبكه بیشتر نداشت و همه ی مردم بعد از كار روزانه، اطراف این ابزار اطلاع‌ رسانی در كنار خانواده جمع می شدند و بادقت و تا آخر شب فیلم‌ها و سریال‌هاي مختلف را تماشا می‌كردند.كمی جلوتر رفتیم ویدئو آمد، كم كم همه ی جا فراگیر شد. مخالفان و موافقان زیادی داشت. اما با ظهور ماهواره ویدئو هم بـه كنار رفت و بعد ازآن از دهه هشتاد بـه بعد رایانه جای خودرا در بین مردم باز كرد.

رسانه بعدی تلفن همراه بود كه آهسته آهسته بـه جمع مـا اضافه شد و مـا را آن چنان مشغول خود ساخت كه گویی قدم بـه دنیایی دیگر گذاشتیم، با پیشرفت و تحول روز‌افزون در صنعت، علم و تكنولوژی و ظهور رسانه‌هاي فراگیر در دنیا، هم اكنون می بینیم كه چندین هزار شبكه ماهواره‌اي چند میلیارد گوشی تلفن همراه و تعدد شبكه‌هاي صدا و سیما جای سبك زندگی‌هاي دهه شصت را گرفت.

پای ثابت میهمانی‌‌ها، محافل دینی و مذهبی مراسم‌هاي عزا و عروسی، مدارس، دانشگاه‌ها، ادارات همه ی و همه ی، رسانه‌ و ابزارهای آن مانند تلفن همراه، تبلت، رایانه و… هستند حال كه این ابزارها با هدف تسهیل در ساده زیستی بشر بـه وجود آمده‌اند.مـا باید تابع یك سری قوانین، جهت استفاده بهینه و سامان‌دهی و شیوه‌ استفاده صحیح از انها باشیم.

ذكر این نكته ضروری اسـت كه پدران و مادران با وسایل نقلیه خود بـه دنبال فرزندان می آیند كه انها را از مدرسه بـه خانه منتقل كنند تا در فضای واقعی اتفاقی برای آن ها نیفتد، اما آیا در خانه ودر فضای مجازی كه مأمن تهدیدات مختلف اسـت هم این مراقبت وجوددارد؟

تعریف فضای مجازی «erspace»
فضای مجازی را میتوان برای توصیف تمام انواع منابع اطلاعاتی موجود شده از طریق شبكه‌هاي رایانه‌اي بـه كار برد.در حقیقت فضای مجازی نوع متفاوتی از واقعیت مجازی و دیجیتالی اسـت كه توسط شبكه‌هاي رایانه‌اي هم پیوند تامین می شود كه در حالتی ساده می توان آنرا مترادف با شبكه جهانی اینترنت دانست.

در هرحال فضای مجازی در هر تعبیری و با هر تعریفی، قلمرویی وسیع، بدیع و بكر اسـت كه برای ساكنان خود امكانات، آزادی‌ها، فرصت‌ها، دلهره‌ها، آسیب‌ها و محدودیت‌هاي نوینی رابه همراه دارد اهمیت این قلمرو تا حدی اسـت كه امروزه برخی اندیشمندان صحبت از دو جهانی شدن دنیای معاصر می‌كنند.

عده اي از ویژگی‌هاي فضای مجازی
1»آسانی دسترسی بـه اطلاعات در زمان‌هاي گذشته، یك نویسنده یا محقق برای اینكه مطلبی را در كتاب‌هاي دیگر دنبال كند نیاز بود تا سختی‌هاي زیادی را متحمل شود و رنج سفر را كه بعضا باعث از دست رفتن زندگی او می ‌شد بـه جان بخرد اما اكنون….

2» استفاده از زمان، كلیك دستور ساده و مهم در فضای مجازی اسـت كه كاربر با فشاردادن یك انگشت بـه حجم عظیمی از اطلاعات در كمترین زمان دسترسی پیدا خواهد كرد. كاربر با یك جستجوی ساده در كتابخانه‌هاي دیجیتال و آنلاین ثمره تلاش افرادی را كه دراین حوزه فعالیت كرده‌اند. بـه اسانی در معرض خود قرار می دهد.

3» هزینه كم: هر چـه معاشرت‌ها كمتر میشود، هزینه‌ها هم كمتر میشود شـما با پرداخت هزینه مختصر شارژ اینترنت با دنیایی از اطلاعات موردنیاز برخورد می‌كنید. در عده اي از موارد حتی نیاز بـه خرید كتاب هم نیست و از طریق كتب دیجیتال می توان بـه مطالب مورد نیاز دست یافت.

4» كاهش بلایای زیست محیطی و…. نیز از دیگر محاسن فضای سایبر می باشد.

عده اي از آسیب‌هاي فضای مجازی
اعتیاد بـه اینترنت
این بیماری واقعا بسیار جدی اسـت ودر بعضی موارد كشنده بوده اسـت.

ماهیت اعتیاد بسیار فراگیر اسـت هنگامی كه صحبت از اینترنت باشد این اعتیاد می تواند بـه چیزهای زیادی پیدا شود از تایپ كردن گرفته تا بازدید از اتاق‌هاي گپ‌زنی،‌ خرید آنلاین یا بازی‌هاي چند نفره، اشخاصی كه بیش از یك ساعت و بـه صورت غیر ضروری از فضای مجازی استفاده می‌كنند معتاد هستند اعتیاد بـه اینترنت حتی میان خانم‌هاي دارای سه فرزند هم مشاهده شده مخصوصاً در محیط‌هاي چت كه اگر سری بـه این محیط‌ها بزنید حضور افراد متاهل پررنگ خواهد شد.

فاصله گرفتن از معنویت
یكی دیگر از آسیب‌هاي فضای مجازی فاصله گرفتن از معنویت اسـت قبلا سه‌شنبه شب‌ها دعای توسل می‌خواندیم.شب‌هاي جمعه دعای كمیل اما هم‌اكنون حتی نماز اول وقت خودرا هم بـه تأخیر می‌اندازیم و این فضا بـه قدری جاذبه ایجاد كرده و مـا رابه خود مشغول كرده اسـت كه دیگر عبادات برای مـا روح ندارد و حتی در قنوت نماز هم فكر و ذكر مـا فلان شخص،

فلان فیلم یا فلان صحبت اسـت اگر بـه آیه «الا بذكر‌الله تطمئن القلوب» كمی توجه كنیم آرامش تنها گم شده عصر حاضر اسـت كه مـا ازآن غافل هستیم.

كم‌رنگ شدن محبت عاطفی
متاسفانه در جامعه میبینیم كه پناه بردن بـه شبكه‌هاي اجتماعی در نتیجه كمبود محبت و عاطفه میان فرزندان و والدین اسـت بـه فرزندان می گوییم با پدر و مادر خود دوست شوید.اما آن ها می گویند پدر و مادر مـا وقت ندارند. چون علاوه بر دغدغه‌هاي اقتصادی، فیلم‌هاي جذاب ماهواره‌اي و تلویزیون مـا را از یاد آن ها برده اسـت.

بدلیل تعدد شبكه‌هاي تلویزیونی و ماهواره‌اي دیگر فراغتی برای والدین باقی نمی‌‌ماند تا بـه فرزندان خود برسند در خانه كه وارد می شویم والدین پای تلویزیون و فرزندان هم در شبكه‌هاي اجتماعی در حال چت هستند خاطرم هست كه مربی پرورشی یكی از مدارس بـه بنده میگفت: یكی از دانش‌آموزان مرتب سر كلاس چرت می‌زد،

علت را كه جویا شدم گفت: پدرم تا ساعت 3 شب پای ماهواره مینشیند. پدر را خواستیم و قضیه رابه او گفتیم تنها جوابی كه برای مـا داشت این بود كه «بچه میخواست پای ماهواره نشینه بره بگیره بخوابه».عدم اطلاع والدین از آسیب‌هاي رسانه‌هاي نوظهور خسارات جبران ناپذیری رابه بنیان خانواده وارد كرده اسـت و نتیجه آن پناه بردن دختران و پسران بـه شبكه‌هاي اجتماعی دور از چشم والدین و دوستی‌ها خارج از عرف ودر نتیجه گرفتار شدن در منجلاب فساد میشود.

بعضاً در سایت‌ها و شبكه‌هاي اجتماعی مشاهده می‌كنیم كه دختران عكس‌هاي نامتعارف خودرا بدون كمترین حیا دراین فضا جهت جذابیت و خودنمایی و لایم شدن ارائه میدهند.

آسیب‌هاي اجتماعی فضای مجازی
طلاق

همین میل‌هاي نابجا و محبت‌هاي هوس‌آلود در تعداد زیادی از خانواده‌ها عامل طلاق و جدائی لااقل عاطفی زن و شوهرها شده اسـت و گاه مادری را از خانواده و فرزندان خود جدا كرده تا وارد زندگی دیگری كند كه برای او نیست و چـه داستان‌ها و ماجراهای اسفباری كه دراین راستا پدید آمده اسـت اگر چنین اتفاقی افتاد م مهری ممنوع وارد حریم پاك قلب انسان شد باید از پیشروی آن پیشگیری كرد همواره این آیه كریمه رابه یاد داشته باشیم كه می‌فرماید:

یعلمُ خائنه الاعین و مـا نخفی‌الصدور: خداوند می داند خیانتی كه چشم‌ها مرتكب میشوند و انچه در اعماق قلب‌ها مخفی شده اسـت «آیه 19- سوره غافر».

گاهی وقت‌ها حتی خانم‌هاي متأهل و دارای فرزند هم وارد این فضا میشوند و بـه خودنمایی می پردازند و دنبال عاطفه میگردند.یا نوعروسانی كه قبل از ازدواج جذب این فضا شده‌‌اند و دیگر نمی‌‌توانند آنرا ترك كنند در حالی كه شوهرانشان نیاز بـه محبت و عاطفه همسری دارند با بی‌مهری و بی‌محبتی او مواجه می شوند.در صورتی كه قرآن هدف از ازدواج را آرامش و مودت و رحمت بیان كرده اسـت.

سایت‌هاي همسریابی غیر مجاز
در اینترنت هم‌اكنون حدود 300 سایت همسریابی غیر مجاز در حال فعالیت هستند. این سایت‌‌هاي فاقد مجوز، عمدتاً با هدف كسب درآمد تشكیل شده‌اند.سایت‌هاي همسریابی یكی از مواردی اسـت كه متاسفانه در سال‌هـای اخیر رشد قارچ‌گونه‌اي داشته اسـت و هرروز تعداد زیادی از جوانان ندانسته و با آرزوی كنجكاوی بـه انها مراجعه می‌كنند.

جوانان بـه دنبال یافتن گم شده‌هاي خود و بدلیل فراهم نمودن امكانات و شرایط لازم بـه سراغ فضای مجازی می روند. كه نتیجه آن اخباری اسـت كه از اخاذی‌ها و سوء استفاده‌هاي اخلاقی منتشر می شود متأسفانه اطلاعات افراد دراین سایت‌ها بدون تحقیق و براساس خود اظهاری روی سایت قرار می گیرد.

حتی گردانندگان این سایت‌ها از اطلاعات و عکس هایي كه اشخاص دراین سایت‌ها می گذراند سوء‌استفاده می‌كنند. در عده اي از موارد آسیب‌هاي اخلاقی، مالی و… كه بـه افراد وارد میشود غیرقابل جبران بوده و یك عمر گریبان‌گیر آن ها می شود.

آسیب‌هاي امنیتی فضای مجازی
آسیب‌هاي امنیتی را از دو بعد بررسی می‌كنیم
1- داخل كشور

بدلیل پایین بودن امنیت این فضا مخصوصا پایین بودن امنیت شبكه‌هاي اجتماعی موبایلی، شاهد هستیم كه بطور ناخواسته گوشی افراد هك می شود و بدلیل آشنایی با این نرم‌افزارها و نرم‌افزارهای ضد هك، اطلاعات، عکسهای و فیلم‌هاي شخصی افراد بـه اسانی در اختیار اخاذان و شیطان صفتان قرار می گیرد.

اگر مـا با كمی مطالعه با مفهوم سواد رسانه‌اي آشنا باشیم میتوانیم بـه تعداد زیادی از این ناامنی‌ها پاسخ مناسب بدهیم سواد رسانه‌اي یعنی اول فرهنگ استفاده درست از فناوری گسترش یابد سپس خود آن فناوری وارد یك كشور شود، نه اینكه اول فناوری بیاید و وقتی كه گرفتار آسیب‌ها شدیم بـه فكر راه حل مبارزه با آسیب‌هاي آن باشیم با رعایت قوانین حاكم بر فضای می توانیم امنیت را برای خود و دیگران دراین فضا فراهم نماییم.

مهم‌ترین جرایم رایانه‌اي در كشور، برداشت غیر مجاز اینترنتی از حسابهای بانكی اسـت بـه این صورت كه ابتدا پیامك‌هایي با عنوان برنده شدن جایزه نقدی و… برای افراد و با هدف اغفال و تطمیع آن ها ارسال می گردد سپس برای واریز پول، عدد حساب و رمز آنان تقاضای می گردد و پس ازآن بـه خالی كردن حساب افراد مبادرت می‌كنند. جرایم اخلاقی و نشر اكاذیب در رتبه‌هاي بعدی قرار دارد بـه اسانی میتوان با یك مطالعه و یك مشاوره ساده از این آسیب پیشگیري كرد.

2- خارج از كشور
اگر بخواهیم فضای سایبر را از بعد امنیت ملی و امنیت خارجی كشور بررسی كنیم باید بـه این نكته توجه داشته باشیم كه چرا دراین چند ساله اخیر موج دستگیری جاسوسان در كشور مـا بـه حداقل ممكن رسیده اسـت با كمی تأمل میتوان بـه این نكته رسید كه این جاسوسی‌ها عمدتاً از طریق فضای مجازی صورت می گیرد.ویروس استكس نت با موارد مشابه آن تنها بخش كوچكی از حملات جاسوسی میباشد.

آمارهای منتشره از سوی سازمان پدافند غیر عامل گویای این واقعیت اسـت اما آیا اطلاعات مـن و شـما بـه درد سرویس‌هاي خارجی میخورد یا خیر. با ذكر یك مثال بـه این سوال پاسخ می دهیم:

مثلاً شـما در گوشی تلفن همراه خود عدد تلفن یكی از اعضای نهادهای نظامی كشور را دارید و بـه وضوح نام وی را در گوشی همراه خود نیت كرده‌اید مثلاً آقای اكبری ارتش واضح اسـت كه شـما وقتی نرم‌افزار وایبر را روی گوشی نصب می‌كنید بشما می گوید كه یك كپی از اطلاعات همراه شـما در مكان امنی نگه داری می شود.

اما این كه این مكان امن كجاست نمی دانیم. در نهایت با توجه بـه هكتارها سروری كه در كشورهایی مثل آمریكا و اسراییل نصب شده اسـت انها با یك سرچ ساده دراین سرورها می توانند انچه را كه می خواهند پیدا كنند.مثلاً كلمات سپاه را سرچ میزنند و از طریق تلفن همراه این افراد بـه تلفن همراه مسئولین و مراكز نظامی و… دسترسی پیدا می‌كنند.

پیامد هـای عضویت در فضای مجازی
اتفاقاتی كه برای جوان و نوجوان شـما در فضای مجازی بـه خصوص شبكه‌هاي اجتماعی ممكن اسـت رخ دهد. در قالب چند نكته مطرح می گردد:

1- مدت زمان استفاده از این وسایل را از خانواده پنهان می‌كنیم.

2- دوست ندارم والدینم بدانند از چـه برنامه‌هایي استفاده می‌كنم.

3- هنگام استفاده از این وسائل اگر اعضای خانواده با مـن حرف بزنند «مزاحم شوند» زود از كوره در می روم.

4- در خانه بر اینكه چـه قدر از این وسایل استفاده می‌كنیم بـه والدینم دروغ میگویم.