مراقبت از زخم سزارین تا زمان بهبود یافتن 

زخم سزارین در مادران باید تا موقع بهبود مورد توجه باشد. شستن زخم و مراقبت برای کشیدن بخیه ها از کارهای لازم هستند. بعد از حاملگی و تولد نوزاد،‌ مادر باید مراقبت‌هایی را در نظر داشته باشد. این مراقبت‌ها مربوط می‌شود به ترمیم زخم سزارین، حمام کردن بعد از سزارین، نخ بخیه سزارین و … .

برش جداری سزارین عمدتا به صورت عرضی در پایین شکم و گاه به صورت طولی از زیر ناف به پایین داده می‌شود.سزارین غالبا در شرایط کاملا استریل انجام می‌شود و از لحاظ تقسیم‌بندی زخم جزء زخم‌های تمیز به حساب می‌آید.در تقسیم‌بندی، زخم‌های آلوده و نیمه تمیز و تمیز داریم؛

مثلا کسی که در اثر ضربه چاقویی کثیف دچار پارگی شکم و روده می‌شود و با پارگی روده مواد دفعی محوطه را آلوده می‌کنند، زخمش آلوده نامگذاری می‌شود.به هر حال زخم سزارین عمدتا زخمی تمیز و ندرتا نیمه تمیز است.

ترمیم زخم سزارین
مراحل ترمیم زخم به طور کلی شامل 1- التهاب 2- ترمیم لایه سطحی یعنی اپیتلیزاسیون 3- فیبروپلازی 4- بلوغ فیبروبلاست و ترمیم كامل است.هر عاملی كه در این 4 مرحله ترمیم زخم دخالت كند، ترمیم را تحت تاثیر قرار می‌دهد.بلافاصله پس از ایجاد زخم التهاب بوجود می‌آید و ظرف 24-48 ساعت اول اپیتلیزاسیون صورت می‌گیرد كه به صورت سد دفاعی برای جلوگیری از ورود میكروب‌ها به لایه‌های عمقی است.

این مرحله‌ای است كه معمولا زخم را پانسمان می‌كنیم. یعنی ساعات اولیه بعد از سزارین. سپس پانسمان را برمی‌داریم تا در مجاورت اكسیژن هوا فیبروپلازی بهتر صورت گیرد. در ضمن محیط زخم باید مرطوب نباشد.پس نتیجه می‌گیریم كه پانسمان پس از روز اول برداشته می‌شود.

در شكم فرد چاق لایه‌ای چربی را با شكم‌بند بالا نگه داریم كه در اثر تعریق زخم مرطوب نشود و هوا بخورد تا ترمیم زودتر صورت گیرد، البته اگر درن وجود داشته باشد تا به هر دلیل پزشك صلاح بداند اقدام دیگری انجام دهد ممكن است متفاوت رفتار شود.

حمام کردن بعد از سزارین
معمولا حمام كردن از روز دوم بعد از سزارین مجاز است. لازم نیست محل زخم را اختصاصاً صابون یا شامپو بزنیم. پس از استحمام باید محل زخم كاملا خشك شود.

نخ بخیه سزارین
بخیه‌های جلدی در سزارین اغلب با نخ قابل جذب دوخته می‌شود. اگر با نخ نایلونی دوخته شود نیاز به كشیدن دارد.از روز 4 به بعد برای كشیدن مناسب است. در مواردی كه فرد از لحاظ ترمیم زخم مشكلاتی داشته باشد، ممكن است تا 10 روز هم كشیدن را به تاخیر بیندازیم.

در افراد دیابتی و یا در خانم‌های چاق، افراد سوء‌تغذیه‌ای، سن بالا، بی‌حركتی (فلج)، كسانی كه نقص ایمنی یا سابقه رادیوتراپی دارند و یا شیمی‌درمانی شده‌اند، كسانی كه بیماری خونی سیكل سل (گلبول قرمز داسی) دارند، افرادی كه به بیماری روماتوئید آرتریت یا لوپوس مبتلا هستند و یا بیماری روده‌ای كرون دارند و كسانی كه تحت كورتن درمانی‌اند و افراد سیگاری، ترمیم زخم كلا با تاخیر صورت می‌گیرد.

لذا اقدامی مثل قطع سیگار و رفع سوء‌تغذیه با استفاده از پروتئین و ویتامین كافی، جلوگیری از چاقی، تنظیم قندخون و بی‌حركت نبودن، به ترمیم زخم كمك می‌كنند. در زخم تمیز مثل سزارین معمولا نیازی به استفاده از آنتی‌بیوتیك خوراكی یا موضعی نیست.

نکات مهم
درد محل زخم سزارین و بی‌حسی عمل تا 6 هفته بعد شایع و تا چند ماه طبیعی است.عوارض زخم سزارین به صورت تجمع خون (هماتوم) یا عفونت و یا باز شدگی است كه معمولا شایع نیست، ولی در صورت مواجهه با آن باید به پزشك اطلاع داد.تشكیل كلوئید عارضه دیررس زخم سزارین می‌تواند باشد كه در محل بخیه رشد اضافه و برجستگی صورتی رنگ ظاهر می‌شود.

كلوئید ممكن است دردناك باشد و یا با خارش همراه باشد.كلوئید در محل پوست ترمیم شده در هر جایی از بدن مثل محل سوراخ كردن گوش، بعد از shave كردن بدن، حتی پس از ترمیم جوش در صورت ممكن است بوجود آید.پس كلا باید سعی كنیم محل برش سزارین خشك،‌ خنك، باز و تمیز باشد.

مصرف ویتامین‌ها (میوه و سبزی)، پروتئین (تخم‌مرغ و گوشت) و مایعات باید كافی باشد و تحرک و فعالیت در روز حداقل در حد هفت ساعت وجود داشته باشد.