تمکین به معنای الزام است و شوهر بر زن الزام هایی از جمله الزام در برقراری روابط جنسی دارد که در زیر همه را توضیح داده ایم.
تمکین چیست؟
با جاری شدن صیغه عقد بین پسر و دختر و رسمیت یافتن ازدواج هریک نسبت به یکدیگر دارای وظایف و تکالیف حقوقی میشوند که عدم رعایت این حقوق و تکالیف جرم محسوب شده و مجازاتهایی را بههمراه دارد. یکی از وظایفی که زوجین در روابط زناشویی خود میبایستی آنرا رعایت کنند بحث تمکین میباشد.
این لفظ به خودی خود به معنای الزام آور است یعنی زن در مقابل مرد وظایفی دارد که عدم انجام آن (عدم تمکین) در صورت اثبات توسط مرد پسامدهایی را به دنبال خواهد داشت البته تمکین برای مرد در مقابل زن نیز مطرح است.
به طور کلی تمکین برای زن به دو دسته تقسیم میشود:
تمکین خاص
تمکین عام
مفهوم تمكین خاص بدین صورت است اطاعت از نیازهای غریزی مرد از طرف زن. تمکین خاص، معنای مبهم و پیچیده ای نداشته، بدین جهت فقها در تعریف آن اختلاف ندارند. صاحب شرایع الاسلام در این رابطه می فرماید:تمکین برداشت موانع بین زن و شوهر است (برای برقراری ارتباط) به نحوی که از جهت زمان و مکان محدویتی وجود نداشته باشد.
مفهوم تمكین عام فرمانبرداری در تمام امور كلی زندگی است و زن موظف به پیروی و اطاعت از شوهرمیباشد همچنین قانون هم به این موضوع اشاره کرده است که ریاست از ویژگیهای مرد است. تمکین به معنای پاسخگویی به نیازهای جنسی هر یک از زوجین وظیفهای مشترک است.
شرایط و حدود تمکین
البته میزان و حدود تمکین نسبت به هر کدام متفاوت می باشد. به طور زنان به دلیل این که غالباً در منزل هستند و امکان پاسخگویی به این نیاز از طرف آنان بیشتر است، باید در حد ممکن و مشروع به این نیاز پاسخ دهند و مردان به دلیل این که اکثراً به جهت تامین معاش و شغل هایی که ایجاب میکند،
مدت طولانی در منزل نباشد, امکان پاسخگویی کمتر است، لذا انتظار کمتری از آن ها باید داشت. همان طور که اگر زن با اجازه زوج شاغل باشد، دیگر زوج نمیتواند آن انتظاری که از زوجه خانهدار محض دارد از وی نیز داشته باشد. از این رو بر مردان نزدیکی با فاصله واجب شده است و همبستری نیز به اعتقاد بسیاری از فقها در صورت تک همسری هر چهار شب، یکبار واجب گردیده است
و این جزء حقوق زوجه به شمار میرود. در نحوه رفتار زوجین تاکیدهای زیادی در قرآن به عنوان رفتار عرفی و متعارف شده است. شهید مطهری به نقل از آیت الله حلی در مورد آیه «فامساک بمعروف او تسریح باحسان» و آیه «و لاتمسکوهن ضرراً لتعتدوا» میفرماید: «از این آیات این اصل کلی استفاده میشود
که هر مردی در زندگی خانوادگی یکی از دو راه را باید انتخاب کند یا تمام حقوق و وظایف را به خوبی و شایستگی انجام دهد یا علقه زوجیت را قطع و زن را رها نماید.
ضمانت اجرای حقوقی عدم تمکین زن چیست؟
ضمانت اجرای مستقیم عدم تمکین, محروم شدن زن از حق نفقه است و این امر مورد اتفاق همه فقهای شیعه و اهل سنت میباشد و ماده 1108 ق.م. نیز همان طور که قبلاً بیان شد, محرومیت از استحقاق نفقه را ضمانت اجرای امتناع زوجه از تمکین دانسته است
و در صورت ادامه چنین سوء رفتاری از ناحیه زن و عدم امکان صلح بین آنها, چارهای غیر از طلاق نخواهد بود. تمکین و نفقه دو تعهد متقابل هم می باشند که به طور طبیعی عدم اجرای تعهد از طرفی, میتواند مجوزی برای امتناع طرف مقابل از اجرای تعهد باشد.
نتیجه ی عدم تمکین چیست؟
عدم استحقاق زن نسبت به نفقه ( مستنداً به ماده 1108 قانون مدنی)
کسب اجازه ازدواج مجدد از دادگاه( مواد 16 و 17 قانون حمایت خانواده مصوب 15 بهمن ماه 1353)
بنابراین برای آنکه مرد بتواند زن دوم بگیرد بایستی به دادگاه رجوع و با اثبات عدم تمکین همسرش، از دادگاه اجازه ی ازدواج مجدد بگیرد.
امکان طرح دعوی طلاق از سوی مرد.
همچنین زن اگر از مرد تمکین کند( ماده 1108 قانون مدنی) و مرد نفقه ندهد مثلاً مرد خانه را ترک و ناپدید شود یا به علت بدرفتاری مرد زن خانه را ترک نماید( 1115 قانون مدنی ) زن میتواند دادخواست نفقه بدهد. عدم پرداخت نفقه جرم است و مجازات دارد و دادگاه او را از سه ماه و یک روز تا پنج ماه حبس محکوم خواهد نمود( ماده 642 قانون مجازات اسلامی).
زنان از کدامیک از خواسته های جنسی شوهر خود میتوانند تمکین نکنند ؟
در شرع اسلام و قانون وظیفه زن تامین خواسته های مشروع جنسی میباشد به موجب آن، زن میتواند در مورد خواستههای جنسی بر گرفته از انحرافات جنسی مرد عدم تمکین را در پی بگیرد. از حمله این موانع جنسی میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
رابطه جنسی که آسیب جسمانی برای زن بهمراه داشته باشد
درخواست شوهر مبنی بر رابطه جنسی زن با فردی غیر از شوهر اعم از مرد یا زن (که در صورت شکایت زن و اثبات همراه با مجازات برای مرد میباشد)
در خواست شوهر مبنی بر صحبت های جنسی و محرک جنسی زن با غیر از شوهر از طرق مختلف نظیر تلفن – گفتگوی مستقیم – پیامک – چت و هر مسیر ارتباطی دیگر
درخواست رابطه جنسی مقعدی و عدم رضایت زن
درخواست شوهر مبنی بر حضور فرد سوم اعم از زن و مرد در رابطه جنسی آنها
خواسته های جنسی مرد بر گرفته از اختلالاتی نظیر سادیسم جنسی ، ضرب و شتم زن در رابطه یا امثالهم
شکایت عدم تمکین به چه صورتی است؟
مرد باید در جلسه اول دادگاه ثابت كند و دلایلی را بگوید كه بر اساس آن مشخص شود همسرش بدون اجازه او خانه را ترك كرده است؛ البته پیش از هر اقدامی برای اینكه زن نیز از این شكایت مطلع شود، باید نشانی دقیقی از محل سكونت فعلی زن به دادگاه ارائه شود تا برای زن اخطاریه جهت حضور در دادگاه ارسال شود.
قاعدتا مرد نمیتواند نشانی منزل خود یعنی همان منزل مشترك را بدهد چون مرد میگوید همسرش از خانه خارج شده و دیگر بازنگشته است. اگر نشانی دقیقی ارائه نشود و اخطاریه مطابق روال قانونی ارسال نشود، تشكیل جلسه دادگاه به صدور حكم منجر نخواهد شد.»
ابلاغ باید واقعی و قانونی باشد. ابلاغ واقعی به این صورت است كه اخطاریه به دست خود خوانده یا یكی از بستگان او داده شود یا بر در محل سكونت او الصاق شود و ابلاغ قانونی نیز به این معنی است كه فاصله ابلاغ تا رسیدگی به شكایت كمتر از 5 روز نباشد؛ البته با در نظر گرفتن 2 روز ابلاغ و تشكیل جلسه،
باید فاصلهای 7 روزه میان ابلاغ تا تشكیل جلسه دادگاه وجود داشته باشد. البته اگر در كمتر از این فاصله طرفین با حضور در جلسه دادگاه نسبت به رسیدگی به پرونده خود اعلام آمادگی كنند، منع قانونی برای رسیدگی به پرونده وجود ندارد.
حق حبس و عدم تمکین توسط دختر
دختر میتواند تا پیش از شروع زندگی با همسر خود مطالبه تمام مهریه نماید و تا دریافت کامل آن عدم تمکین نسبت به شوهر داشته باشد. به این حق، “حق حبس” گفته میشود. مادهٔ ۱۰۸۵ قانون مدنی در این مورد گفته است: «زن میتواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفاء وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند مشروط بر اینکه مهر او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود».
بهصورت خلاصه طبق نظرات و آراء مطرحشده منظور از عدم تمكين فقط محدود به تمكين خاص است و در موارد ديگر تمكين، مثل خروج از منزل ملزم به اطاعت است .به اين مفهوم كه زني كه از حق حبس استفاده میکند فقط از تمكين خاص میتواند خودداري كند و اگر در بقيه امور سرپيچي كند حق نفقه نخواهد داشت.
لازم است بدانید که مهریه نصف آن قبل از دخول به زن تعلق میگیرد و اگر دخولی صورت گرفته باشد تمام مهریه بایستی پرداخت شود.