شلختگی و بی نظمی را از خود دور کنید 

شلختگی و بی نظمی از خصوصیت های برخی افراد است که زندگی با ان ها بسیار سخت می باشد چون از نظم بویی نبرده اند. «شلختگی» یک اختلال رفتاری است و گاهی وقت ها غیرارادی. در مورد تعریف شلختگی می گویند که اگر در روند زندگی، فرد در محیط اطراف خود هر چیز را در جای خود قرار ندهد و در انجام وظایف روزمره خود کوتاهی کند، «شلخته» است…

● آیا شلختگی و فراموشکاری یکی هستند؟

عده ای تصور می کنند که شلختگی در اثر فراموشکاری به وجود می آید و تعریفی یکسان برای این دو ارائه می دهند ولی درواقع این طور نیست. در فراموشکاری، فرد انجام کارهای مختلف را فراموش می کند، ولی در شلختگی می داند که باید فلان کار را انجام دهد ولی از انجام آن سر باز می زند

و آن را به آینده موکول می کند. ممکن است نتیجه فراموشکاری در افراد، گاهی به صورت شلختگی بروز کند ولی این دو مقوله کاملا از هم جدا هستند.

● عوامل بروز شلختگی چیست؟

عوامل متعددی در بروز شلختگی نقش دارند که موارد زیر را می توان از مهم ترین آنها برشمرد:

۱) ارث: این رفتار ممکن است به صورت ارثی در افراد وجود داشته باشد و فرد خواه ناخواه به این سمت حرکت می کند.

۲) یادگیری: فرد به مرور زمان در حال آموختن است و این آموختن می تواند در جنبه های منفی یا مثبت باشد.

۳) مشاهده: مشاهده یکی از عوامل بسیار مؤثر در بروز رفتار در فرد است. وقتی فرد رفتار پدر و مادر خود را مشاهده می کند، کم و بیش از آنها تاثیر می گیرد و خود نیز به آن سمت کشیده می شود. درواقع فرد در این حالت به تجربه و عینی کردن مواردی که مشاهده کرده است، می پردازد.

۴) تقویت شدن: این عامل نیز در بروز رفتار بسیار مؤثر است. مثلا اینکه فرد کاری را انجام دهد و اطرافیان جلوی او را نگیرند. اگر رفتارهایی مثل حمام نرفتن، مسواک نزدن و مرتب نکردن وسایل شخصی با ممانعت اطرافیان مواجه نشود، مدام تکرار می شود و به تدریج با تقویت شدن آن، به صورت بخشی از شخصیت فرد درخواهد آمد.

● ٰراه های برخورد با شلختگی چیست؟

یکی از مشکلاتی که خانواده های این قبیل افراد با آن روبه رو هستند، این است که نمی دانند بهترین برخورد با افراد شلخته چیست. توصیه زیر می تواند کمک تان کند:

۱) برخورد آگاهانه: برای درمان شلختگی بهتر است که فرد روش آگاهانه را انتخاب کند. یعنی در قدم اول خود فرد باید بخواهد که از این وضعیت خلاص شود و آگاهانه سعی در بهبود وضعیت?اش داشته باشد. ثابت شده است که اگر کسی نخواهد، درمان ها و روش های مختلف نتیجه ای نخواهد داد.

۲)حداقل انتظار: همسر فرد شلخته در این مرحله باید بداند که باید حداقل رفتار را از همسر خود انتظار داشته باشد و نخواهد تمام کارها از همان ابتدا به نحو مطلوب انجام شوند.

۳) کاهش پیام های کلامی: همسر نباید خود در گوشه ای بایستد و فقط با پیام های کلامی فرد را به انجام کارهای مختلف تشویق کند. اینکه ما فقط از کسی بخواهیم که مثلا فلان کار را انجام دهد، نتیجه مطلوبی در پی نخواهد داشت. باید دقت کرد که پیام ها همواره باید با رفتار توأم باشد.

۴) همراهی کردن: نباید انتظار داشته باشیم که فرد از همان ابتدا همه کارها را خود به تنهایی انجام دهد. درواقع اگر می توانست این کار را انجام دهد به مداخله درمانی نیاز نبود. اصلا چون فرد با انجام این کارها مشکل داشته به همراهی نیاز دارد.

● روش های نادرست برخورد با افراد شلخته چیست؟

یکی از کارهایی که در برخورد با این افراد باید به شدت از آن اجتناب کرد، استفاده از پیام های کلامی است. زیرا ممکن است تاثیر کاملا عکسی در فرد ایجاد کند. پیام کلامی تند مثلا «تو بازم لباست رو اینجا انداختی»، لحن نامناسب، پرخاشگری، تحقیر، تمسخر و تندی کردن تاثیر بسیار منفی ای در اصلاح رفتار فرد خواهد گذاشت.

یکی دیگر از مسایلی که باید در برخورد با افراد شلخته از انجام آن اجتناب کرد، «از خود دفاع کردن» است.عبارت هایی مانند «من از صبح تا شب دارم کار می کنم ولی تو…»،  و جملاتی از این دست، تاثیرات منفی فراوانی را خواهند داشت. همسر فردی که دارای رفتار شلختگی است،

باید به شدت از مقایسه او با دیگر اعضای خانواده اجتناب کند. تهدید برای قطع رابطه و قهر نیز می تواند اصلاح رفتار در فرد را دچار مشکل کند. همراه فرد نباید صبر کند تا رفتار غلطی انجام شود و بعد او را به دلیل آن مواخذه کند.

● آیا برای درمان شلختگی، دارودرمانی لازم است؟

معمولا اگر شدت رفتار و نوع آن قابل کنترل باشد، داروی خاصی توصیه نمی شود. مشاور رفتار درمان اگر این رفتار را در ارتباط با سایر اختلالات مثل افسردگی و کرختی ببیند، ممکن است از دارودرمانی استفاده کند ولی در سایر موارد معمولا نیازی نیست.

● مراجعه به مشاور در چه زمانی لازم است؟

با توجه به اینکه فرد معمولا مشکل خود را نمی پذیرد و با این موضوع کنار نمی آید، پیشنهاد ما مراجعه به مشاور از همان مراحل ابتدایی است. این کار باعث می شود فرد با آگاهی از مشکل رفتاری خود، به صورت آگاهانه با آن برخورد کند و بتواند در مدت کمتری به روال عادی زندگی برگردد.

افرادی که به مشاور مراجعه نمی کنند، معمولا شلختگی خود را با عناوینی مثل راحت بودن، سخت نگرفتن، خاکی بودن و… توجیه می کنند. معمولا اصلاح رفتار در افرادی که دچار شلختگی هستند ، حدود ۴ تا ۹ ماه زمان نیاز خواهد داشت.