پارس ناز پورتال

دعاهای ارزشمند و استجابت دعا

مجموعه : مذهبی
دعاهای ارزشمند و استجابت دعا

دعاهای ارزشمند و استجابت دعا

دعا عاملی مهم در دستیابی بـه خواسته هاي مادی و معنوی و نجات از گرفتاری ها اسـت. یکی از دعاهای ارزشمند، مناجات شریف شعبانیه اسـت.

 

بر اساس منابع روایی برترین و محبوب ترین کارها نزد خداوند متعال در میان بندگان خویش، دعا کردن معرفی شده اسـت، از طرفی منفور ترین افراد نزد خدا کسانی هستند کـه از طلب دعا ودر خواست از او تکبر می ورزند.

 

دعا کلید فیض و رحمت الهی، مایه تقرب و نزدیکی بـه معبود و عاملی مهم در دستیابی بـه خواسته هاي مادی و معنوی و نجات از گرفتاری ها و سختی هاست.

 

با توجه بـه آثار و برکات ارزشمندی کـه دعا و ارتباط با معبود برای انسان بـه دنبال دارد، آموزه هاي اسلامی همواره افراد رابه سوی این عمل عبادی تشویق نموده و از هر گونه سستی و تنبلی در انجام آن پرهیز داده اسـت. «وَ قالَ رَبُّكُمُ ادْعُونی أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذینَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبادَتی سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرینَ؛[سوره غافر؛ آیه 60] پروردگار شـما گفته اسـت: «مرا بخوانید تا «دعاى» شـما را بپذیرم! كسانى كه از پرستش مـن تكبّر مى ورزند بـه زودى با ذلّت وارد دوزخ مى شوند!».

 

جایگاه و اهمیت دعا و مناجات شعبانیه
با اندک تأمل و دقتی در مضامین عالی و ارزشمند دعاهای وارد شده از حضرات معصومین «علیهم السلام»، بـه این مطلب میتوان اذعان داشت کـه، این دعاها با زبانی خاص منظومه اي از معارف دینی و الهی رابه افراد تعلیم می‌دهند، تعداد زیادی از این دعاها با معارف توحیدی عجین شده اند و شیوه صحیح سخن گفتن و مناجات کردن با معبود رابه انسان آموزش میدهند.

 

یکی از این دعاهای ارزشمند، مناجات شریف شعبانیه اسـت، کـه عارفان و اساتید عرفان و اخلاق تأکید و عنایت خاص بر خواندن وتأمل در آن داشته اند.

 

در اهمیت و ارزش این مناجات عظیم، عارف واصل آیة الله میرزا جواد ملکی تبریزی در کتاب ارزشمند المراقبات اینچنین بیان می دارد: این مناجات از اعمال مهم این ماه اسـت،

 

و نه تنها دراین ماه بلکه سزاوار اسـت در طول ماه هاي سال سالک با این دعا مأنوس باشد، این مناجات، مناجات معروفی اسـت کـه شامل مطالب اساسی در مورد چگونگی معامله بندگان با خدای بزرگ بوده و آداب خواستن دعا، طلب کردن آنگونه کـه شایسته اسـت، آموزش داده می‌شود.[1]

 

اهل بیت «علیهم اسلام» دروازه ارتباط با خدا

«اَللّهُمَّ صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ».[2] یکی از نکات بسیار زیبای این دعای ارزشمند آغاز معنا دار آن اسـت. قبل از بیان هر دعا و مناجاتی با خدای متعال، بنده می آموزد برای در خواست از مولا می بایست ارادت و دوستی خودرا نسبت بـه اهل بیت پیامبر اکرم «صلی الله علیه و اله» بـه منصه ظهور رساند. بهمین جهت ارتباط با خدا رابا صلوات و طلب رحمت بر اهل بیت پیامبر«علیهم السلام» آغاز می‌نماید.

 

علاوه بر این مطلب آغاز مناجات و تقاضای با صلوات، خود ضامن اجابت و قبولی دعا اسـت؛ چنانکه از امام صادق «علیه السلام» اینچنین نقل شده اسـت: «کانَتْ لَهُ إِلَي اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَاجَةٌ فَلْیبْدَأْ بِالصَّلاةِ عَلَي مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ثُمَّ یسْأَلُ حَاجَتَهُ ثُمَّ یخْتِمُ بِالصَّلَاةِ عَلَي مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَکرَمُ مِنْ أَنْ یقْبَلَ الطَّرَفَینِ وَ یدَعَ الْوَسَطَ إِذَا کانَتِ الصَّلاةُ عَلَي مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ لا تُحْجبُ عَنْهُ؛ [3] امام صادق «علیه السلام»

 

فرمود:کسیکه حاجتی دارد باید اوّل، صلوات بر محمد و آل محمد «صلی الله علیه و آله» بفرستد و بعد ازآن، حاجت خودرا بخواهد ودر آخر دعا، دوباره صلوات بفرستد. زیرا خداوند متعال، کریم تر ازآن اسـت کـه دو طرف دعا را قبول کند و وسط دعا را قبول نکند و صلوات بر محمد و آل محمد «صلی الله علیه و آله» موانع استجابت دعا را بر طرف میکند».

 

سلام و صلوات بر پیامبر اکرم و خاندان پاکش نشأت گرفته از معرفت و علم بـه جایگاه ایشان اسـت، علم و معرفتی کـه درصورت فقدان آن قبولی اعمال در هاله اي از ابهام قرار میگیرد، در خصوص جایگاه و اهمیت معرفت بـه اهل بیت

 

در قبولی اعمال بـه درگاه الهی، روایت ارزشمندی در متون روایی نقل شده اسـت کـه گوایای رابطه این معرفت و قبولی اعمال دارد: «وَ لِلَّهِ الْأَسْماءُ الْحُسْنى فَادْعُوهُ بِها  قَالَ: نَحْنُ- وَاللَّهِ- الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى الَّتِي لَايَقْبَلُ اللَّهُ مِنَ الْعِبَادِ عَمَلًا إِلَّا بِمَعْرِفَتِنَا؛[4]

 

فرار از خود بـه سوی خدا

«وَ اسْمَعْ دُعَائِي إِذَا دَعْوَتُكَ وَ اسْمَعْ نِدَائِي إِذَا نَادَيْتُكَ وَ أَقْبِلْ عَلَيَّ إِذَا نَاجَيْتُكَ فَقَدْ هَرَبْتُ إِلَيْكَ وَ وَقَفْتُ بَيْنَ يَدَيْك ؛[5] و شنواى دعایم باش آنگاه کـه مى خوانمت و صدایم را بشنو آنگاه کـه صدایت میکنم، و بـه مـن توجّه کن هنگامى کـه با تـو مناجات مى نمایم، همانا بـه سوى تـو گریختم، در برابرت ایستادم».

 

اقبال و توجه بنده بـه سوی خدای متعال، در واقع بـه نوعی گویای اقبال ویژه ي خداوند بـه او می‌باشد؛ چرا کـه در مرتبه اول این خدای متعال اسـت کـه اسباب اولیه و شرایط و زمینه را برای رجوع بنده بـه سوی باری تعالی فراهم نموده اسـت.

 

در واقع خدای متعال با قرار دادن درک و معرفت فطری نسبت بخود در نهاد انسان، میل بـه سوی حقیقت جویی، کمال و سعادت و راهی بـه سوی خویش را برای او می گشاید، علاوه بر این موضوع خداوند با فرستادن انبیاء و اولیای الهی برای هدایت بشریت نیل بـه این هدف و شناخت را هموار نموده اسـت؛ چرا کـه انبیاء الهی همگی بندگان رابه سوی باری تعال رهنمود نموده اند:

 

«یا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِنَّا أَرْسَلْناكَ شاهِداً وَ مُبَشِّراً وَ نَذیراً وَ داعِیاً إِلَى اللَّهِ بِإِذْنِهِ وَ سِراجاً مُنیراً ؛[سوره احزاب، آیات 46 و 45] اى پیامبر! مـا تـو را گواه فرستادیم و بشارت دهنده و انذاركننده! و تـو را دعوت كننده بسوى خدا بـه فرمان او قرار دادیم، و چراغى روشنى بخش!».

 

از چـه چیزی باید گریخت؟

مسأله مهمی کـه در فراز، فرار بـه سوی خدا مطرح می باشد این اسـت کـه، اولاً انسان از چـه چیزی باید بـه سوی خدا فرار کند؟ دوم این کـه عوامل و شاخص هاي تأثیرگذار دراین رفتن بـه سوی خدا چیست؟

 

1- از گناه و خواهش هاي نفسانی باید فرار کرد: بـه راستی نخستین چیزی کـه انسان باید ازآن بترسد، هوای نفس و خواهش هاي نفسانی و گرفتار شدن در منجلاب گناه و تاریکی هاي رذایل اخلاقی اسـت.

گناه و تمایلات شیطانی روح الهی و انسانی را در سرزمین وجودی انسان بـه غارت می‌برد و انسان رابه حیوانی درنده و خطرناک بلکه بدتر مبدل می سازد. خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید: «وَ لَقَدْ ذَرَأْنا لِجَهَنَّمَ كَثیراً مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لا يَفْقَهُونَ بِها وَ لَهُمْ أَعْيُنٌ لا يُبْصِرُونَ بِها وَ لَهُمْ آذانٌ لا يَسْمَعُونَ بِها أُولئِكَ كَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولئِكَ هُمُ الْغافِلُونَ» [6]

 

2- از دوست و همنشین بد باید گریخت: یکی از مهم‌ترین عوامل مهم گمراهی و شقاوت افراد، همنشینی و ارتباط با افراد ناشایست اسـت. رفتار و کردار هر انسانی چـه خوب و چـه بد، تأثیر مستقیمی بر دیگران دارد.

 

مباحث روانشناسی و مباحث دینی بـه خوبی این مطلب رابه اثبات رسانیده اسـت. مباحث قرآنی نیز گویای این مطلب می‌باشد: «یا وَيْلَتى  لَيْتَنی  لَمْ أَتَّخِذْ فُلاناً خَلیلا؛[سوره فرقان، آیه 28] واى بر مـن، كاش فلان رابه دوستى نمى گرفتم».

 

راههای شتاب بـه سوی خدا

عوامل و مولفه هاي ارزشمندی، در موفقیت سلوک، و فرار بـه سوی خدای متعال تأثیرگذار اسـت, کـه دراین متن تنها بـه ذکر گوشه اي از انها اشاره میکنیم:

 

1- تفکر و اندیشه نیکو: اگر همواره حالات و رفتار انسان با تفکر و اندیشه همراه باشد و انسان در ماهیت خود و دنیای پیرامون خود بـه درستی بیندیشد، زمینه انتقال توجه از عالم دنیا و مُلک و تعلقات دنیایی، بـه عالم ملکوت و کمال مطلق فراهم میشود. [7]

 

امام علی «علیه السلام» در اهمیت تفکر می فرماید: «نَبِّهْ بِالتَّفَكُّرِ قَلْبَكَ وَ جَافِ عَنِ اللَّيْلِ جَنْبَكَ وَ اتَّقِ اللَّهَ رَبَّكَ؛ [8] با تفكر دل خودرا بیدار ساز ودر شب پهلو را از بستر خواب بدور دار، و از خداى پروردگارت پروا كن».

 

2- همراهی و همنشینی با صالحان: بر اساس منطق قرآن و روایات اسلامی سبک زندگی نبوی «صلی الله و علیه و اله» و امامان معصوم «علیه السلام» بهترین راه نجات و شتاب بـه سوی خدای متعال می باشد. «يَا أَيُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ وَكُونُواْ مَعَ الصَّادِقِینَ؛ [سوره توبه، آیه 119] اى كسانى كه ایمان آورده اید! از «مخالفت فرمان» خدا بپرهیزید، و با صادقان باشید!».

 

سخن آخر :

یکی از زیباترین سخنان قرآنی کـه خدا از انسان می پرسد این اسـت «فَأَيْنَ تَذْهَبُون؛ [سوره تکویر، آیه26] پس بـه كجا مى روید؟!» چـه خوب اسـت انسان در جواب این سوال قرآنی میگفت بـه سوی خدا فرار می‌کنم.

 

منبع:تبیان