جنگنده G20 چینی و پرواز خفاشی در آسمان 

جنگنده جت جی 20 در آسمان چین بـه پرواز درآمد و از آن رونمایی شد. این جنگنده از نسل پنجم جت ها در چین می‌باشد. یازدهم آبان ماه امسال «یکم نوامبر» همزمان با «افتتاحیه‌ی نمایشگاه هوایی ژوهای» در چین، این کشور سرانجام بـه‌ صورت رسمی از نخستین جنگنده‌ی نسل پنجم خود موسوم بـه «جی-۲۰» رونمایی کرد.

جنگنده‌ی پررمزورازی که نخستین پرواز خود را در سکوت کامل خبری پنج سال پیش انجام داده بود و از آن زمان تا بـه امروز هفت پیش‌نمونه‌ی دیگر ساخته ‌شده‌ بودند و برای تکمیل آزمایش‌هـای مختلف بـه پرواز درآمده‌ بودند.دو هواپیمایی که در جریان افتتاحیه‌ی نمایشگاه ژوهای امسال بـه پرواز درآمدند،

جزء نخستین گونه‌هـای تولیدی هواپیما هستند و این یعنی دست‌کم آن‌طور که مقامات چینی ادعا می‌کنند تا چند سال دیگر جنگنده‌ی جدیدی بـه نیروی هوایی این کشور ملحق نخواهد شد. اما دقیقا در مورد جی-۲۰ چه میدانیم؟
جی-۲۰ بـه معنای واقعی هنوز یک معمای سربسته است. معمایی که خود چینی‌ها هم دوست ندارند زیاد در مورد کم و کیف آن صحبت کنند. با ‌وجود این می‌دانیم که ریشه‌ی برنامه‌ی جی-۲۰ بـه دهه‌ی ۹۰ میلادی «۱۳۷۰» بازمی‌گردد؛ زمانی که نیروی هوایی چین در حال تحقیق روی توسعه‌ی جنگنده‌ای جدید با کارایی‌ای هم‌ردیف جنگنده‌هـای جدید آمریکایی بود.

در آن زمان آژانس‌هـای اطلاعاتی غربی این طرح‌ها را اختصارا J-XX می‌خواندند و گمانه‌زنی‌هـای مختلفی در مورد طرح احتمالی آن در نشریات اصلی دنیای هوانوردی و دفاعی مثل «اوییشن ویک» «aviation week»، «فلایت» «Flight» و «جنز» «Janes» وجود داشتند.

این‌طور که مشخص است یک دهه بعد، از بین طرح‌هایی که دو شرکت «شینیانگ» و «چنگدو» پیشنهاد داده بودند، طرح چنگدو بـه نام «پروژه‌ی ۷۱۸» انتخاب شد و مسیر توسعه را ادامه داد. طرح نهایی، «جی-۲۰ » «J-20» نام گرفت و دو پیش نمونه‌ی اول آن برای نخستین بار در سال ۲۰۱۰ «۱۳۸۹» دیده شدند.
یک سال بعد جی-۲۰ نخستین پرواز خود را انجام داد، درحالی‌که چنگدو همچنان روی نهایی کردن طرح هواپیما کار می کرد. آن‌طور که از عکسهای مشخص است در طول سال‌هـای بعد دریچه‌هـای ورودی هوای موتور هواپیما، دماغه، سکان عمودی و سرپوش کابین آن بـه‌کلی اصلاح شدند، بـه‌علاوه یک سیستم نشانه‌گیری الکترو-اپتیکال

«چیزی شبیه سیستم موجود روی «اف-۳۵»» هم زیر دماغه‌ی هواپیما اضافه شد. سرانجام نخستین نمونه‌هـای تولیدی سری در سال جاری بـه پرواز درآمدند؛ موضوعی که گذشته از گفته‌هـای مقامات چینی، خود یکی از نشانه‌هـای ورود احتمالی هواپیما بـه خدمت در آینده‌ی نزدیک است.

اژدهای نامتقارن

جی-۲۰ را رسما باید یکی از نامتقارن‌ترین جت‌هـای جنگی معاصر دانست. بدنه‌ی بسیار کشیده‌ی هواپیما در انتهای بدنه بـه بالی بزرگ متصل می‌شود که برای تعادل و ثبات خود در طول پرواز بـه ‌پیش‌بال‌هایی تمام‌متحرک در جلوی بدنه متکی است. جنگنده‌، دو دم کوچک تمام‌متحرک دارد، بال‌ها بـه فلپ‌هـای لبه‌ی حمله مجهزند

و کاناپی هواپیما هم همانند اف-۲۲ بدون قاب طراحی‌شده است تا میدان دید خلبان را محدود نکند. ضمنا علاوه بر کاناپی «آسمانه»، دماغه‌ی جنگنده هم شباهت زیادی بـه طرح «اف-۲۲» آمریکایی دارد.
ارابه‌هـای فرود هواپیما همگی تک‌چرخ هستند. تمامی درهای متحرک زیر بدنه – از درهای محفظه‌ی جنگ‌افزار گرفته تا درهای ارابه‌هـای فرود- برای حفظ پنهان‌کاری بـه شکل دندانه‌دار که این روزها در بین هواپیماهای پنهان‌کار رایج است، طراحی ‌شده‌اند.

بعضی از نمونه‌هـای اولیه برای پرواز از موتور روسی «AL-31FN» استفاده می کردند که در‌حقیقت همان موتور جنگنده‌ی جی-۱۰ «جنگنده‌ی قبلی شرکت چنگدو که سال ۱۹۹۸ «۱۳۷۷» وارد خدمت شد» است. این موتور توان رانشی‌ای معادل ۵۴/۷۹ کیلونیوتن، بدون پس‌سوز داشت.

بااین‌حال پیش نمونه‌هـای بعدی با موتور چینی «WS-10A» پرواز کردند. معلوم نیست که هیچ‌کدام از این دو موتور واقعا بتوانند توان سوپرکروز «پرواز فراصوت بدون پس‌سوز» را بـه هواپیما بدهند، بااین‌حال شاید در نمونه‌ی نهایی که قرار بوده است با موتور «WS-10G» مجهز شود،در‌نهایت این تردیدها برطرف شوند.

کابین جنگنده بـه دو نمایشگر کریستالی بسیار بزرگ مجهز است که اطلاعات اصلی پرواز را نمایش می دهند و سه نمایشگر کوچک هم برای نمایش اطلاعات جانبی جای‌داده شده‌اند. رادار آرایه‌ی فازی هواپیما احتمالا «Type 1475» خواهد بود؛ راداری با ماهیت نسبتا ناشناخته که پویشگر آن بـه یک هزار ۸۵۶ فرستنده و گیرنده مجهز است.

از منظر تسلیحاتی هنوز نمی دانیم وزن مهمات قابل ‌حمل آن چقدر است، بااین‌حال محفظه‌ی جنگ‌افزار بزرگ در میانه‌ی بدنه، فضای کافی برای حمل تا چهار موشک هوابه‌هوای دوربرد «PL12» یا «PL21» را دارد. محفظه‌هـای جانبی هم که طبیعتا بـه موشک‌هـای گرمایاب اختصاص دارند.
نسل پنجم؟

با وجودی که بسیاری از رسانه‌هـای تخصصی و غیرتخصصی و صدالبته خود مقامات چینی از جی-۲۰ بـه‌عنوان جنگنده‌ای نسل پنجمی یاد میکنند، این هواپیما برای اثبات هویت نسل پنجمی خود هنوز باید بـه سوالات زیادی پاسخ دهد، خصوصا که حد و حدود پنهانکاری هواپیما هنوز بـه درستی مشخص نیست.

بـه عنوان مثال هواپیماهای پنهانکار معمولاً از کانارد «پیش بال» استفاده نمیکنند، چون بازتاب راداری آن‌ها را افزایش می دهد.این موضوع البته بی‌سابقه نیست، اما فقط در شرایطی خاص. بـه عنوان مثال طرح «ایکس-۳۶» شرکت «مک‌دانل داگلاس» «McDonnell Douglas» ترکیبی از بال و کانارد بود و همچنان هواپیمایی بسیار پنهانکار بـه حساب می‌آمد یا جنگنده‌ی «تایفون» اگر چه رادارگریز نیست،

اما بازتاب راداری کاناردهای خود را تا حد زیادی بـه کمک نرم‌افزارهای نظارت کاناراد کاهش داده است.با وجود این هنوز مشخص نیست که خصوصیات ظاهری جی-۲۰ دقیقا تا چه حدی در کاهش سطح مقطع راداری آن مؤثر هستند؟ سوال دیگر مأموریت احتمالی هواپیماست. جی-۲۰ بزرگ تر و نامتقارن‌تر از آن است که در جرگه‌‌ی جنگنده‌ی مانورپذیری مثل «اف-۲۲» یا «تی-۵۰» روسی حساب شود.

با این حال ابعاد بزرگ آن این احتمال را مطرح می‌کند که شاید هواپیما بـه عنوان رهگیری دوربرد توسعه پیدا کرده است. با این همه ی ی برای تحلیل دقیق‌تر هواپیما همچنان باید چند سالی را تا ورود بـه خدمت این هواپیما و معرفی ویژگی‌هـای آن منتظر ماند.