تغییرات کنترلی پسرها در دوران بلوغ 

پسرها در دوران بلوغ بسیار تغییر می کنند و این را می توان به وضوح در ظاهر آن ها هم دید.از اخلاق و رفتار گرفته تا حتی حالت های بدنی و راه رفتن همه تغییر می کنند. خسته شدم از بَس به پسرم گفت: «مراقب باش، جلوی چشمت را ببین، با دقت باش، یواش‌تر قدم بردار و…». پسر دست و پاچلفتی من، مدتی است با دست و پای همیشه زخمی که حاصل زمین خوردن‌های مداوم اوست،

اسباب خنده دوستان و هم‌کلاسی‌هایش شده است. تمسخرهایی که سبب نگرانی و سردرگمی ما در نحوه تربیت و رفتار با او شده است.در گفت‌وگو با دکتر احمد ایزدی، روانشناس و عضو هیات علمی دانشگاه امام حسین(ع)، ابعاد مختلف این مشکل بررسی شد که از نظر می‌گذرانید.

بعضی از افراد را با صفت «دست و پاچلفتی» می‌شناسیم. به نظر شما درست است که از این عنوان برای افراد استفاده کنیم؟

خیر، زیرا استفاده از این اصطلاح علمی نیست. بیشتر یک اصطلاح عامیانه است که توسط مردم بکارگیری می‌شود و در متون علمی بکار نمی‌رود.

آقای دکتر بعضی افراد همه فن حریف هستند و بعضی دیگر دست به هر کاری بزنند، خراب می‌شود. به نظر شما می‌توان افراد را به دو دسته موفق و دست و پاچلفتی تقسیم کرد؟

تقسیم‌ بندی افراد به این دو دسته اصلاً دقیق و علمی نیست. به نظر من انسان‌ها در جریان زندگی روی پیوستار موفقیت و عدم موفقیت حرکت می‌کنند. انسان همیشه کامروا و همیشه ناکام، بیشتر در داستان‌ها است و در زمره آرزوهای آدمیان است. در دنیای واقعی این دو خصیصه دو روی سکه زندگی انسانی است.

این انسان‌ها هستند که وقتی کسی را «دست ‌و پا چلفتی» نام‌گذاری می‌کنند، از آن به بعد منتظر مشاهده چنین رفتارهایی از او هستند و وقتی شخصی را «موفق» ارزیابی می‌کنند، از آن به بعد فقط موفقیت‌های او را حس و درک می‌کنند. در حالیکه انسان‌ دست و پاچلفتی می‌تواند در بسیاری از امور زندگی موفق و انسان موفق در مواردی بی دست و پا باشد.

آیا دست و پا چلفتی بودن ژنتیکی است؟

خیر، این مورد ارتباطی با مسایل ژنتیکی ندارد. چرا که ژن و ذات بیشتر در فیزیک و ظاهر آدمیان نمود دارد، در حالیکه رفتارهای انسان بیشتر نتیجه یادگیری و پرورش خانوادگی و اجتماعی است.

دست و پاچلفتی بودن به جنسیت ارتباطی دارد؟

شدت این مشکل در افراد مختلف متفاوت است، اما به طور کلی پسرها چهار برابر بیشتر از دخترها مبتلا به این مساله می‌شوند. این اختلالات عملکردی معمولاً همراه با اختلالی نظیر اختلال در پردازش و یا یکپارچگی حسی، اختلال هماهنگی در رشد، مشکلات توجه و تمرکز، اختلال نقص توجه(بیش فعالی)، اضطراب و غیره مشاهده می‌شود.

افراد به اصطلاح دست و پا چلفتی، خودشان هم از این خصلت‌شان با خبر هستند؟

آگاهی انسان‌ها به رفتار هایشان روی پیوستاری از خود آگاهی و نا خود آگاهی قرار می گیرد. بنابراین ممکن است افراد به اصطلاح «دست و پا چلفتی‌ای» باشند که به این رفتار آگاهی داشته باشند و ممکن است چنین افرادی باشند که ناآگاه باشند.

این موضوع چقدر با اعتماد به نفس مرتبط است؟

در بعضی انسان‌ها یکی از مهمترین دلایل عدم دست‌یابی به اهداف و موفقیت‌ها، ضعف در اعتماد به نفس است. اعتماد به نفس در واقع یک تصویر ذهنی از خود، نسبت به توانایی های خود است. کسانی که تصور واقعی از توانایی های خود ندارند، به دو صورت دچار مشکل در اعتماد به نفس می شوند.

یکی از آن دسته افردی هستند که دچار توهم اعتماد به نفس می شوند و دیگری افرادی که ضعف در اعتماد به نفس پیدا می‌کنند. این گروه انسان‌ها، از خود انتظار موفقیت ندارند و در نتیجه در بیشتر کارهایشان ناموفق می‌شوند.

گاهی اطرافیان، یک کودک را دست و پاچلفتی خطاب می‌کنند. این خصیصه در کودک می‌تواند ناشی از یک مشکل یا اختلال باشد؟

بله، در علم روانشناسی دست و پاچلفتی بودن به اختلال در رشد حرکتی تعبیر می‌شود. حواس پرت و اختلال کمبود توجه و کم هوش فردی است که به لحاظ رشد هوش مغزی دچار مشکل است. برای تشخیص اولیه باید به این نکته توجه کرد که آیا کودک موقع راه رفتن تعادل خود را از دست می‌دهد یا خیر؟

اینکه کودکی پس از چند جلسه تمرین در مورد یک بازی نتواند آن را انجام دهد بیانگر مشکلی است. یا به طور نمونه افتادن مکرر کودک در چاله که بیانگر تصویر بدنی ضعیف و ادراک نادرست از عمق است.

یعنی تمرین و حرکت در بهبود اینگونه افراد و خصوصاً کودکان تاثیر گذار است؟

حتماً همینطور است. درگیر شدن کودک با حرکت نقش زیادی در یادگیری او دارد. بازی های قدیمی مثل هفت‌سنگ، لی‌لی و… موجب رشد حرکتی و بهبود وضعیت کودک می‌شد. اما زندگی‌های آپارتمانی امروز حرکت را از کودکان گرفته است.

بیشتر آن ها برای طی کردن روز، به بازی‌های رایانه ای و رایانه و تماشای تلویزیون روی می‌آورند. بازی هایی که نمی‌تواند جای بازی های عضلانی بگیرد و کودک را قوی و با اعتماد به نفس بار بیاورد.

می‌گویند پسرهای نوجوان در مقطعی دست و پاچلفتی می‌شوند. این باور پیشینه علمی دارد؟

راه رفتن یکی از مهمترین مراحل رشد و تکامل مهارت‌های حرکتی است که در اوایل خردسالی آغاز شده و در حدود 6 تا 7 سالگی به کمال می رسد. از 7 تا ۱۴ سالگی دوره مهارت‌های پیشرفته است که در آن کودک می‌تواند راه رفتن خود را برای انواع ورزش یا فعالیت‌های دیگر تنظیم کرده و رفتارهای حرکتی بسیار پیچیده‌تری را اجرا کند. اما در برخی از پسرهای نوجوان،

با رشد ناگهانی دوران بلوغ در مقطعی تعادل، هماهنگی، تنوع و پیچیدگی، روانی و نظم راه رفتن بر هم می‌خورد و راه رفتن شکلی ناموزون پیدا می‌کند. تحقیقات زیادی در این رابطه صورت گرفته است و نتیجه این بوده است که کنترل رفتارهای حرکتی بر اساس ابعاد بدن صورت می‌گیرد. بعد از جهش رشد، بدن برای تطبیق دادن خود با محیط به زمان نیاز دارد،

در این مقطع پسرهای نوجوان ممکن است ناجور و ناهماهنگ راه بروند اما آنها که رشدشان آهسته‌تر است می‌توانند بهتر با این رشد جسمی تطبیق پیدا کنند.

افراد دست و پاچلفتی چه شخصیت و ویژگی‌های خاص رفتاری دارند؟

این افراد دارای اعتماد به نفس بسیار پایینی هستند و از خود انتظار پایینی دارند. ملاک های موفقیت در این افراد بسیار ضعیف است. مایل به حضور در جمع نیستند و از قرار گرفتن در موقعیت‌های اجتماعی گریزان هستند. این افراد اصولاً ناشاد و ناراحت هستند.

چطور می‌توان به یک فرد دست و پاچلفتی کمک کرد؟

بهترین راه کمک به این افراد، استفاده از خدمات روان شناختی است. در قالب این خدمات باید دو کار اساسی صورت گیرد: یکی کمک به فرد در بازسازی و باز تعریف خود و دیگری آموزش مهارت‌های اجتماعی جدید که امکان موفقیت فرد را افزایش دهد.