درباره افسردگی در دوران بارداری زنان و راهکار 

برای رفع افسردگی زنان باردار همسر می تواند کارهای مهمی انجام دهد. معمولاً زنان بـه دلیل ترشح عده ای از هورمون ها بـه این عارضه دچار میشوند. از خودش، خانه و حتی شوهرش بدش آمده بود. کمی بعد از وقتی که نتیجه سونوگرافی نشان می داد خدا هدیه ای بـه او و همسرش داده است،

مدتی پس از آن که فهمید دارد مادر میشود… غم و غصه در دلش لانه کرده بود؛ اما نمی دانست چرا احساس گناه میکند.شاید بـه این خاطر که خودش را باعث و بانی تولد آدم پاکی می‌دید که ممکن است نتواند با سختی هـای زندگی کنار بیاید. جنینی که در شکمش داشت شکل میگرفت،

باید از مادر تغذیه میکرد، آن روزها، او نه خواب داشت و نه خوراک. همان روزها بارها و بارها زبانش را باز کرده بود و بـه شوهرش گفته بود از بوی او و خانه، حالش زیر و رو میشود.شرط گذاشت که اگر می‌خواهی بچه بـه دنیا بیاید، نمی‌توانم این جا بمانم. مرا بـه خانه مادرم ببر.

شوهرش کارگر یکی از شرکت هـای خودروسازی در حاشیه شهر بود. مرد اما در چند روز اول وقتی غروب بـه خانه بر می گشت، دلش تنگ همسرش بود. دلش برای نی نی ای که در راه داشتند، تنگ می شد.یک بار هم بـه شهر محل زندگی خانواده همسرش رفت اما زنش در خانه پدری هم آرام و قرار نداشت و بـه انباری ته باغچه می رفت و ساعت ها گریه می کرد.

غذا هم نمی خورد و بـه مادرش گفته بود می خواهم تنها باشم.شوهر خسته از سفر، با دسته گل و شیرینی بـه راه افتاد و بدون این‌که بگذارد بـه همسرش خبر دهند که آمده است، دوید تا زودتر بـه انباری برسد و بـه همسرش بگوید چقدر دلش برای نی نی تنگ شده است.

در زد و وارد شد. همسرش متعجب و عصبانی فریاد بـه راه انداخت و او را از اتاق بیرون انداخت. مرد باورش نمی شد این طور از او استقبال شده است. بلافاصله رفت ترمینال اتوبوسرانی، بلیت گرفت و بـه خانه برگشت.

او نمی‌دانست همسرش با افسردگی بارداری درگیر است. مشخصات این بیماری تقریبا همان چیزهایی است که در این چند خط آمد «سید غزل سادات پورنسا» کارشناس ارشد روان شناسی بالینی است، او هفت سالی میشود که در بندر انزلی در یک مرکز مشاوره خانواده فعالیت میکند. پورنسا بیشتر در حوزه مشاوره زنان فعال است. او نگاه جالبی بـه عارضه افسردگی بارداری دارد.

افسردگی بارداری، عبارتی است که بسیاری از ما ممکن است از زبان خانم هایی که در میان آشنایان و فامیل داریم، شنیده باشیم. بروز چه علائم و نشانه هایی میتواند از راه رسیدن این نوع افسردگی را بـه خانواده ها خبر دهد؟

از علائم افسردگی باداری، معمولاً احساس خستگی و خواب آشفته است. در این صورت می توان انتظار از راه رسیدن افسردگی را در خانم هـای باردار داشت؛ اما زمانی که با غم و اندوه و احساس درماندگی همراه باشد، عملکرد او را مختلف می کند. در دوران بارداری، بعضی از خانم ها احساس میکنند از عهده انجام مسئولیت هـای روزانه خودشان بر نمی آیند.

گاهی فکر آسیب زدن بـه خود بـه سراغ بعضی از خانم هـای باردار می آید. مممکن است بعضی از خانم ها در این دوره حس کنند چیزی برایشان سرگرم کننده و لذت بخش نیست.

احساس پوچی دارند، نمی توانند خوب تمرکز کنند، بـه سرعت با هر تحرکی برانگیخته میشوند و بـه طور مداوم گریه می کنند. احساس خستگی مفرط دارند. گاهی در خواب رفتن مشکل دارند یا بـه طور مداوم در خواب اند. احتمالا پرخوری یا نداشتن تمایل بـه غذاخوردن در این افراد مشاهده می شود. احساس گناه و بی ارزش بودن هم یکی دیگر از نشانه هـای افسردگی در این دوران است.

گاهی یک خانم باردار ممکن است احساس کند که فقط خودش بـه عارضه افسردگی بارداری مبتلا شده است و دیگران نمیتوانند او را بفهمند. آیا توجیه علمی وجود دارد که علت بروز این اتفاق را در فیزیولوژی بدن خانم ها توضیح دهد؟

افسردگی در دوران بارداری بـه دلیل تغییرات هورمونی و بیوشیمیایی در بدن بـه وجود می آید. برای همین، وقتی در معرض قرار میگیرید ممکن است بتوانید بـه طور کامل خودتان را از آن دور نگه دارید.

اگر خانم ها در دوران قبل از بارداری از لحاظ عاطفی رابطه خوبی با همسرانشان داشته باشند و بـه عبارتی از لحاظ روانی آن قدر رابطه خوب باشد که آمادگی ورود نوزاد بـه زندگی وجود داشته باشد، احتمال افسردگی بارداری پایین تر خواهدآمد.

آیا علاوه بر دلایلی که نام برده شد، عوامل تشدیدکننده ای هم که درصد و میزان افسردگی در دوران بارداری را بالا ببرند وجود دارند؟

بعضی وقت ها وجود حاملگی هـای ناموفقی که منجر بـه سقط جنین می شود و در این جریان شاید زن فرصت کافی برای بهبود عاطفی و جسمی ناشی از این اتفاق نداشته و دوباره باردار شده، میتواند زمینه ساز افسردگی بارداری باشد؛ چون در این موقعیت زن نگران سلامت جنینی است

که قرار است بـه دنیا بیاید. فشارهای مالی، سوءاستفاده هـای روانی و جنسی و جسمی در دوران پیش از بارداری می تواند زمینه ساز افسردگی در دوران بارداری باشد. البته این مشکل در صورتی که درمان یا برطرف بشود، احتمال بروز افسردگی بارداری را نیز کاهش خواهدداد.

عده ای از ما وقتی دچار بیماری می شویم، آن را جدی نمی گیریم و بدون مراجعه بـه پزشک آن قدر صبر میکنیم تا خود بـه خود حالمان خوب شود. بیماری هم چون سرماخودرگی جزء آن بیماری هایی است که معمولاً زیاد جدی گرفته نمی شود و نهایتا با خوددرمانی و خورد شربت و قرص هایی مشخص،

برای مدتی علائمش کم رنگ میشود. درباره همه ی ي بیماری ها ماجرا چندان ساده نیست و خطرات زیادی میتواند در کمین کسانی باشد که بیماری شان را جدی نمی گیرند. با این توضیح، اگر افسردگی بارداری را جدی نگیریم، چه اتفاقی میتواند برای خانم بارداری که بـه آن دچار شده، بیفتد؟

بـه طور کلی افسردگی در دوران بارداری عواقب بدتری بـه نسبت افسردگی بعد از زایمان در پی دارد. بعضی از انواع افسردگی هـای عمیق اگر بـه موقع درمان نشود و فرد بـه پزشک متخصص مراجعه نکند، در صورت وجود افکار خودکشی، احتمال دارد که بـه خودش آسیب بزند.

مردان برای کاهش تاثیرات منفی افسردگی بارداری در همسرانشان چه کارهایی می‌توانند انجام دهند؟

همراهی آقایان با هسمرشان و مدت زمانی که برای بودن در کنار همسر اختصاص می دهند، همراه با تغذیه مناسب میتواند از بهترین راه هـای کاهش افسردگی بارداری باشد. مسافرت ها «حتی کوتاه مدت» در بهبود خلق فرد افسرده، سودمند است. همین طور صحبت کردن در مورد دغدغه هـای زن

در رابطه با خودش و نوزادش، باعث کاهش استرس و افسردگی در این دوران خواهدبود. بعضی وقت ها لازم است که مرد بـه همسرش اطمینان بدهد که بعد از بـه دنیا آمدن نوزاد در رابطه با تقسیم وظایف و مراقبت از او و فرزند، همکاری خواهدکرد.

گاهی افسردگی بارداری بعد از تولد نوزاد هم ادامه پیدا میکند. چه کارهایی باید انجام شود تا این افسردگی ادامه پیدا نکند؟

در دوران بارداری، افزایش سریع سطح ترشح هورمون ها در بدن، در اصطلاح سیم هـای مغز را بر هم می‌زند و افسردگی اتفاق می افتد. کاهش سطح تشرح همین هورمون ها بعد از زایمان نیز میتواند باعث بروز افسردگی شود. اگر افسردگی زنی در دوران بارداری درمان نشد، احتمال ادامه یا حتی شدت گرفتن میزان افسردگی در دوران بعد از زایمان وجود خواهدداشت.

گاهی احساس بد در وجود خانم هـای باردار بـه حدی است که حتی حاضر نیستند با شوهرانشان در خانه بمانند و کل دوران بارداری را بـه خانه پدری می‌روند و تمایلی بـه صحبت کردن با شوهرانشان ندارند. این رفتار گاهی با واکنش خوبی از سوی شوهرانشان رو بـه رو نمیشود و کار بـه جاهای باریک می‌کشد.عده ای از زوج ها حتی بعد از ابتلای خانم بـه افسردگی زایمان، دیگر نمیتوانند با هم زندگی کنند

چون شوهر برای پرکردن جای خالی همسرش روش دیگری را انتخاب میکند و اطلاع خانم از این ماجرا باعث جدایی میشود. شما بـه عنوان روانشناس، احتمالا چنین کیس هایی را تجربه کرده اید. راه حلی که شما بـه عنوان یک روانشناس پیشنهاد میکنید، چیست؟

بـه طور کلی یکی از مهم ترین نشانه هـای افسردگی تمایل بـه تنهایی است در صورتی که داروهای ضدافسردگی زیر نظر پزشک مصرف شود و دوره روان درمانی زیر نظر روانشناس انجام شود، میتوان بر این مشکل غلبه کرد.

ناگفته نماند، در صورت تنهایی، شکاف بین زوج ها بیشتر خواهدشد، افسردگی عمیق تر میشود و حتی ممکن است اثرات جبران ناپذیر آن، بعد از بـه دنیا آمدن نوزاد، روی روابط طرفین باقی بماند و ادامه پیدا کند؛ بنابراین من معتقدم که خانم یا آقا در صورت غیرقابل کنترل بودن افسردگی بهتر است بـه پزشک مراجعه کنند تا تجویز دارو از سوی روان پزشک، آثار تخریبی این اتفاق را کاهش دهد.

من تنهایی خانم را تایید نمیکنم چون همن طور که گفتم معتقدم عمق افسردگی و آثار تخریبی آن افزایش پیدا می کند. مراجعه بـه پزشک و نظارت افسردگی بهترین راه برای زن و شوهری است که با نوع شدید این افسردگی بارداری درگیرند.

معمولاً در میان عموم، تجویز مصرف داروهای گیاهی یا خوردن غذا هـای بـه خصوص برای مداوای بعضی دردهای روحی و جسمی پیشنهاد میشود. شما چه رژیم دارویی و غذایی ورزشی را برای کم کردن تاثیرات منفی افسردگی بارداری پیشنهاد می کنید؟

خوردن غذا هـای حاوی پروتئین مثل پنیر و تخم مرغ، مصرف غذا هـای حاوی «امگا 3» مثل ماهی، مصرف غذا هـای حاوی آهن و پرهیز از مصرف غذا هـای حاوی اسیدهای چرب، جدا کردن سبوس از غلات و عدم مصرف کافئین و الکل می تواند در کاهش افسردگی موثر باشد. ورزش هـای ویژه دوران بارداری مثل یوگای زنان باردار و پیاده روی در کاهش افسردگی مفید است.

بعضی از ما بـه طور مداوم در طول روز از جملات منفی و ناامید کننده استفاده می کنیم که اتفاقا باعث بدترشدن حالمان هم می شود. آن گونه حرف ها و تمرکز روی آن، در افسردگی بارداری چه تاثیراتی دارد؟

بـه طور کلی تلقین کردن همراه با ناامیدی میتواند از عوامل ابتلا بـه انواع مشکلات و گرفتاری ها باشد. اعتماد بـه نفس پایین و بدبینی و بـه اصطلاح موج منفی روان را آماده برای ابتلا بـه انواع مشکلات روحی از جمله افسردگی دوران بارداری خواهدکرد. سن و سال کم، یکی دیگر از عوامل ایجاد افسردگی در دوران بارداری است.

البته، افرادی که بعد از سالها انتظار، باردار میشوند بیشتر از دیگران در معرض این مشکل قرار میگیرند. گفتنی است که نگرانی اطرافیان در مورد جنسیت کودک و حضور زن باردار در محیط هـای تنش زا خطر ابتلا را بیشتر میکند.

احتمالا در سال هایی که بـه عنوان مشاور فعال هستید، مراجعه هـای متنوع و متفاوتی را تجربه کرده اید. آیا تلخ ترین تجربه ای که از ملاقات با یک بیمار مبتلا بـه افسردگی بارداری داشتید، بـه یاد دارید؟

در یکی از مراجعاتی که داشتم، خانم بارداری بعد از چهار بار زایمان «همه ی ي فرزندان دختر بودند و بـه اصرار همسرش برای بار پنجم باردار شده بود» از سوی همسرش بـه شدت تحت فشار قرار گرفته بود که حتما باید این بار فرزندشان پسر باشد و او را تهدید کرده بود بـه طلاق و جدایی. در این جریان، خانم دچار اضطراب و افسردگی شدیدی شده بود.

برای برطرف کردن مشکلش باید تنش موجود در خانه توسط همسرش نظارت می شد. هر کاری کردیم، همسرش حاضر بـه همکاری نشد و فشار ناشی از این ماجرا افسردگی اش را تشدید کرد. در نهایت ادامه تنش هـای روحی و روانی برای این خانم باردار، باعث شد تا متاسفانه آن خانم در ماه سوم، جنین خودش را از دست بدهد.